Category: Tberfil

Lanċa ġejja u oħra sejra

May 30, 2021 | Tberfil

It-tisbieħ li sar u qed isir fiż-żona ta’ Liesse ġewwa l-Belt Valletta minħabba l-laneċ ħfief għal Għawdex, għalkemm sentejn tard, huwa bla dubju proġett estetikament sabiħ, ma hemmx xi tgħid u sakemm ma jfarrkux il-Grigal nemmen li ser jagħti nifs sabiħ liż-żona. Biss l-estetika mhux kollox meta tkejjel il-valur ta’ proġett ta’ €2.5 miljun.

Jinkwetani ‘l fatt li għal darb’oħra insterqet żona li fiha l-Beltin li jgħixu fiż-żoni tax-xatt kienu jinżlu għar-rikreazzjoni tagħhom. Dan l-ispazju rikreattiv fil-Belt Valletta qiegħed kulma jmur jinsteraq għal proġetti tal-Gvern u mhux – kif qed naraw iseħħ anki f’Marsamxett. Jonqos issa l-iżvilupp ta’ San Iermu u l-kosta madwar il-forti. Nemmen li kieku l-komunità kienet fiċ-ċentru tat-tfassil urban, dan l-iżvilupp seta’ faċilment irriġenera il-binja l-antika tas-SEA MALTA – żona diġà armata għall-ivjaġġar, bi lqugħ tajjeb u li toffri spazji tajbin għal parkeġġ fil-qrib mingħajr ma toħloq wisq inkonvenjent lil residenti.

Minn dak li tkixxift u skoprejt, jidher li l-pjan kien li titħaffer mina taħt jew fil-mina ta’ Lascaris sabiex in-nies li jaqbdu l-ferry għal Għawdex jagħmlu dan billi jinżlu mill-lift tal-Barrakka ta’ Fuq u jimxu sal-moll. Biss jidher li minħabba l-valur storiku tas-swar, kif xieraq, din ma tħallitx issir. Issa min ser juża dan s-servizz tal-baħar ser ikollu jaqsam minn fuq zebra li tlestiet quddiem il-mina ta’ Lascaris. Konvint li dan ser ikun ta’ inkonvenjent għat-traffiku li diġa huwa sostanzjali fiż-żona – speċjalment kif jerġgħu jitfaċċaw il-hop on hop off ladarba jirritornaw il-cruise liners.

Ġejt mgħarraf ukoll li Social Impact Assesment rigward dan l-iżvilupp ma sarx u kif diġà jidher, ftit ingħata każ tar-residenti li jgħixu qrib. Sar minflok Business Asessment li rriżulta tajjeb ħafna. Personalment ma nkejjilx l-impatt soċjali biż-żieda jew nuqqas ta’ parkeġġi – mhux għax dan mhux importanti – iżda billi ninnota kif il-kwalità tal-ħajja tagħna l-Beltin ser tiggwadanja jew taqla’ daqqa ta’ ħarta.

Wisq nibża li filwaqt li ż-żona żviluppata ħadet ir-ruħ meta mqabbla mat-telqa li kien hawn sa ftit ġimgħat ilu, l-impatt soċjali ser ikompli jikkawża ġentrifikazzjoni tal-komunità. Qed nitħasseb dwar konċentrazzjoni akbar ta’ traffiku iżda ukoll dwar il-possibiltà dejjem tikber li aktar Beltin jgħażlu ibiegħu l-propjetà tagħhom biex jaqilgħu lira tajba permezz tal-kirjiet kummerċjali jew aktar u aktar sabiex ifittxu ftit paċi minn dan il-ġenn. Nemmen li dan ser ikompli jfarrak il-komunità Beltija fix-xatt; il-ftit li fadal minnha. U issa żgur li l-festa tal-Madonna ta’ Liesse tista’ tgħid li qtilniha darba għal dejjem! Addio il-vjaġġ fuq il-lanċa f’ġieħ ir-ritwali kulturali!

Sfortunatament ser inżid dan il-proġett mal-ħafna fejn il-komunità ma kienet qatt ikkonsultata. Hemm lista twila minnhom fejn il-komunità Beltija m’hi qatt ikkunsidrata. Il-mod kif dan il-proġett inżamm fuq xkaffa għal sentejn u twettaq f’ħakka t’għajn hekk kif waslu l-laneċ tal-kuntrattur jurini biċ-ċar li t-tisbieħ ma sarx għal wiċċ il-komunità iżda biex jaġevola lill-imprenditur. Il-mod kif is-swar tal-kapitali li jidhru fir-ritratti ġew restawrati tul is-snin iżda dawk li qegħdin għal wiċċ ir-residenti tħallew fit-telqa hija metafora qawwija ta’ kif meta tieħu bla ma trodd, anki l-komunità tħott.

Il-vuċi tal-imgħallem

May 18, 2021 | Tberfil

Meta fl-ewwel jiem tal-1981 ommi iġġieldet għal ħajti għax “kont għaxar minuti bogħod milli nifga mal-kurdun”, ftit li xejn kienet taf li fl-istess sena ġenju Taljan kien qed jagħti l-ħajja lit-tielet album mużikali tiegħu – kapulavur ieħor qalb oħrajn varji li influwenzaw lil binha tul ħajtu kollha.

Lil ommi llum sibtha b’qoxra fuq xufftejha, kważi tokrob għal tazza ilma. L-ilma wasal u bħal qisha ħadet ir-ruħ. Il-ħajja kiefra mat-twajjeb u f’kull episodju tfakkarni li ma hemmx mod kif tfehma jew tiddireġiha. Illum dak il-ġenju temm il-għatx tiegħu mal-ħajja materjali f’din id-Dinja u qabad il-linja vertikali lejn eżistenza ġdida, forsi aktar spiritwali li tant fittex u xtarr dwarha. Parti kruċjali mit-Trasformazioni dell’io kif kien sejħilha fis-silta Passacaglia.

Illum id-Dinja tilfet bniedem li kien jaf ikun ta’ tieqa lejn l-ispirtu u allura liberu li jikkrea, jitkellem u jiġġenera ħsieb. Illum tlifna bniedem li għallimna nistaqsu, nikkrejaw u ma nisktux; kemm-il darba nużaw widnejna. Franco Battiato, maħbub ta’ art twelidu Sqallija, eċċentriku, mgħallem inventiv, provokatur niggieżi u dirett.

Il-parteċipazzjoni tiegħu b’sorpriża waqt il-kunċert ta’ Carmen Consoli f’Taormina kien l-uniku mument li qattajt qrib tiegħu, għaxar snin ilu, mhux wisq bogħod minn daru. Niftakarni niġi kkuntattjat sabiex inwasslu anki f’pajjiżna bil-proġett DIWAN – biss ma stajtx nerfa responsabbiltà finanzjarja waħdi – u f’dan il-pajjiż diffiċli ssib sapport ġenwin meta tkun trid tinvesti biex ġenju jersaq ‘l hawn. Fit-Teatru Manoel ma kienx hemm spazju għal Battiato għax kien hemm kalendarju mimli. Quddiem l-idea li jkun protagonist fil-programm kulturali tal-kapitali fl-2018 kien hemm nuqqas ta’ interess kbir. Tentattivi oħra li nispira xi ħadd li kellu s-saħħa jagħmel dan, kollha fallew għal raġunijiet li qatt mhu ser insir naf eżatt.

Il-bniedem ħalla din id-Dinja imma l-ġenju jibqa’ fil-ħolqien provokatorji tiegħu. Fil-mużika u anki fil-films u dokumentarji. F’pajjiż bħal tiegħi fejn iċ-ċentru ta’ gravità permanenti ma jeżistix, taħrabli demgħa għal dan il-bniedem li ħalla marka bl-eżistenza tiegħu u niddedika kliemu mis-silta Inneres Auge (Inner Eye) lil pajjiżi – illejla mitluf isegwi medjokrità kulturali li qatlitna tassew.

Che cosa possono le leggi
Dove regna soltanto il denaro?
La giustizia non è altro che una pubblica merce
Di cosa vivrebbero
Ciarlatani e truffatori
Se non avessero moneta sonante da gettare come ami fra la gente.
La linea orizzontale
Ci spinge verso la materia,
Quella verticale verso lo spirito
Inneres auge, das innere auge

Ma quando ritorno in me,
Sulla mia via, a leggere e studiare,
Ascoltando i grandi del passato
Mi basta una sonata di Corelli,
Perché mi meravigli del creato!

Strieħ fis-sliem l-imgħallem. Il-ġenju tiegħek jibqa’ jisfida din id-Dinja orribbli u joffri ħajja f’din l-eżistenza mortali, kuljum.

We will never die. We were never born.

Super League tal-ballun

April 19, 2021 | Tberfil

Illum kull min raqad, mhux bħali li bqajt imqajjem insegwi dak li kien qed jiġri fid-dinja tal-ballun u naħdem l-arti, qam maħsud bl-aħbar li tnax fost l-akbar klabbs tal-futbol Ewropew ser jiffurmaw kampjonat għal rashom lil hinn mill-UEFA u l-FIFA.

Ir-reazzjonijiet li smajt u qrajt kienu varjati u kuluriti. Mid-diżgust ta’ Gary Neville fl-Ingilterra, għad-diżappunt ta’ Matteo Salvini fl-Italja, għall-opinjonijiet varji fuq Facebook.

F’dinja fejn il-flus saru jiddettaw, fejn ir-rispett lejn il-poplu huwa mqaħħab anki mill-politiċi li jirrappreżentawhom, din il-mossa ma ssorprendietni xejn. Naħseb it-tbaħrid li ppermetta l-bniedem kull fejn jidħol il-flus iwassal għal qirda tal-valuri inkluż ir-rispett lejn min wasslek fejn int; f’dal-każ, il-partitarji. U appuntu għalhekk, għax il-bniedem ma jafx jgħix il-libertà mingħajr ma jabbużaha, dejjem qbilt li l-ordni u d-dixxiplina huma essenzjali.

Fuq kollox nażżarda ninnota kif il-mudell issuġġerit minn dawn il-klabbs huwa xbiha ta’ dak applikat fit-twaqqif tal-Unjoni Ewropea fil-kamp politiku. Grupp ta’ entitajiet li jaħsbu li huma aħjar minn ħaddieħor frott il-kaxxa finanzjarja tagħhom jingħaqdu biex ifasslu huma stess ir-regoli tas-suq li jaħdmu fih u jiddettaw huma stess min isir membru u min jibqa’ barra.

Ħafna qed jgħidu li t-twaqqif tas-Super League huwa t-tmiem tal-futbol ewropew. Nittama li jekk għad hemm skop li d-dinja sportiva tħaddan il-valuri, il-UEFA tagħraf tinjora b’mod drastiku din l-inizzjattiva u tkompli tħaddem il-mekkaniżmi tagħha mal-klabbs li baqgħu liberi. Jgħaddu s-snin, jinħolqu swieq ġodda, partitarji ġodda u filwaqt li dawn it-tnax jitħallew jimmasturbaw flimkien, il-poplu sportiv jibqa’ jgawdi l-battalji miftuħa bejn klabbs kbar ġodda.

Id-dubji tiegħi jiġu meta niftakar kif anki l-klabbs żgħar bħal Malta għażlu li jsiru membri tas-Super League Politiku/Ekonomiku lura fl-2004 u fetħu t-triq għal aktar libertinaġġ li llum qed ingawdu s-semm tiegħu fil-qirda ta’ art twelidna.

Xiedha ta’ imħabba

April 2, 2021 | Tberfil

“Hemm Kristu mejjet bħalissa” kienet tgħidli ommi f’dawn is-siegħat. Bejn nofsinhar u t-tlieta ta’ wara nofsinhar kienet tħeġġiġna nsumu jew għallinqas nieħdu ftit ravjul mingħajr tiżjin. Ommi għalmitni li f’dawn is-siegħat nixtarr ftit xi tfisser il-passjoni u l-mewt ta’ ħuna Ġesù.

Illum ommi ma tistax tagħmel wisq għax tinsab mgħobbija bis-salib tagħha. Mhux għax kellha bżonnu tafx. Ommi diġà wettqet il-ħidma tagħha, rebħet it-taqbida t-tajba u ggarantiet ruħha l-kuruna tal-ġustizzja merfugħa għaliha u li biha Ġesù stess għad iħallasha. Fuq hekk m’għandix dubju. Meta nħares lura u niftakar f’kull ġest, imqar l-iżgħar, li wettqet ommi, nifhem eżattament x’iġifieri titlef ħajtek biex tirbaħha. Ma kellix bżonn dottorat biex nifhem u ninsab kuntent li sa minn ċkuniti kont xhieda ta’ espressjoni tanġibbli tal-imħabba – fejn dak miktub isir tassew.

Kellha rasha iebsa, kultant kienet tgħaġġibhom u ma kinetx ser torqod qabel ma tirreaġixxi għal xi argument bil-kitba f’xi gazzetta, b’xi telefonata fuq ir-radju jew xi argument. Nemmen li l-imħabba titlob li fuq kollox, ma nisktux quddiem il-ħażin. Li naħfru lil min iwettqu iżda li ma naċċettawx il-ħażin.

Għal darb’oħra illum erġajt bkejtha lil ommi – mhux għax kif kienet tgħidli hi wara xi argument “għad jiddispjaċini” – imma għax naf li bħalissa tinsab waħedha f’sodda fi sptar, mingħajr iċ-ċans li tgħid kelma ma xi ħadd. Mingħajr iċ-ċans li sserraħ ħsiebha fuq wiċċ familjari u li tista’ tgħarfu qalb il-geġwiġija li ħakmet lil moħħha bil-mard. Bkejtha għax xtaqtha hawn terġa’ tfakkarni fis-sawma b’rispett lejn Kristu mejjet li tant kienet tħobb, waqt li naqsmu belgħa té.

Is-salib tqil. It-tbatija morra. Imma l-imħabba u d-dejn lejn l-imsallab hija ikbar; kemm dik lejn Kristu kif ukoll dik lejn ommi.

Il-ġemel u ħotobtu

March 24, 2021 | Tberfil

“Jekk aħna għandna ħotba, intom għandkom ħotba akbar minna paraparararara!” Hekk nistħajjilhom qed ikantaw l-iXtruppaw hekk kif niddedika ftit ħin naġġorna ruħi bil-politika Maltija.

Għadni kif smajt id-diskors tal-Prim Ministru ta’ Malta llejla fil-Parlament. Ikolli ngħid li l-pinna wara dan id-diskors hija l-istess bħal dik ta preżentatur televiżiv li l’hena tiegħu jrawwem il-partiġġjaniżmu mħawwar bil-ġobon tal-ħakk. Inħoss faqar kbir f’diskors fejn dawk li suppost insejjħulhom onorevoli, huma msejjħa cheap, u ndirizzati bi tbissim u ton inkejjuż u bi kliem bħal “ieqfu parlaw fil-vojt”. Żgur mhux ton ta’ Prim Ministru f’Parlament.

L-istrateġija prinċipali tal-protagonisti tal-Gvern ta’ llum hija li dawk li mhumiex ta’ fehma bħalhom jiġu rridikoliżżati u ttimbrati b’xi titlu dispreġjattiv jew battuta sarkastika li jġibu tbissima f’wiċċ l-għami. B’hekk xejn ma jista’ jiġi interpretat bħala offiża u kollox jibqa’ għaddej qisu xejn m’hu xejn. Dawk li suppost ikunu ta’ eżempju lejl u nhar illum jinbidlu f’atturi protagonisti li b’għażla jkiddu u jwaddbu lill-kollegi tagħhom fir-redikolu. Stil makakk li diffiċli jiġi meqjus bħala nġurja.

Biss il-ftit melħ li għandi f’moħħi u l-esperjenza jwassluni nirraġuna. Kif tgħallimna meta konna tfal, dawk li jaħbu idejhom ħafna drabi huma dawk li jkunu xeħtu l-ġebla. F’diskors parlamentari fejn l-impenn ikun dak li tgħatti ħotobtok bil-ħotba ta’ ħaddieħor, tkun qed tgħini wisq sabiex ninduna min huwa t-tifel l-imqareb! F’diskorsi kontinwi fejn minflok nindirizzaw il-problemi ħoxnin u anki kriminali li għandna ma’ saqajna tibqa’ tiftaħar bir-riżultati ekonomiċi li int bħala amministratur obbligat tilħaq, tkun qed turini li ma tafx li l-bniedem mhux bil-ħobż biss jgħix!

“…fejn tara liż-żewġ naħat tal-kamra jakkużaw lil xulxin mingħajr ħadd ma jkollu l-ħila jaqbad il-bajd u f’għafsa waħda jqum u jistqarr dak li jaf/taf…”

Huwa tassew ħasra li ħafna Maltin jitrejjqu ta’ kuljum minn dan is-sajran ta’ mibgħeda frott il-kilba għal poter partiġġjan. Bħallikieku l-Gvern f’idejn skwadra jew oħra mhux l-istess Gvern tal-poplu Malti jkun! Kunċett sempliċi li moħħ wara ieħor baqa’ ma fhemx nonostante is-snin twal jorgażmaw fil-kotba fl-Università. L-istess bħat-twajjeb li jinħakem fil-partita idjota partiġġjana u jintradam f’omertà.

Iċ-ċirklu pervers fil-Parlament Malti fejn tara liż-żewġ naħat tal-kamra jakkużaw lil xulxin mingħajr ħadd ma jkollu l-ħila jaqbad il-bajd u f’għafsa waħda jqum u jistqarr dak li jaf/taf, twassalni nitħassar lil dawn li suppost huma r-rappreżentanti tiegħi – kollha kemm huma. Tibqa’ ħolma li nara lil dawk li b’xi mod naf direttament, fuq iż-żewġ naħat, u li lejhom kelli rispett, iqumu minn dak it-teatrin, jgħidu l-verità li jafu u jitilqu ‘l barra.

Imma forsi dik l-omertà hija ċ-ċavetta ta’ kollox. It-theddida li mal-ewwel nifs, bħal Daphne, isibu xi murtal jistennihom twassalhom jagħżlu li bħal meta konna tfal, joqgħodu jitnejjku bina, jwaħħlu f’min beda l-ewwel u ta’ min hi l-akbar ħotba.

U allura kompli roxx aktar ġelu minn dak ic-cheap għażiż Prim Ministru ħalli nibilawha li għandek dritt ikollok ħotba għax l-oħrajn għandhom oħra. Ħalli nibilawha li kollox huwa sew u li xejn mhu xejn.

Daqqa ta’ ħarta b’pinna f’wiċċ il-Beltin.

February 24, 2021 | Tberfil

“B’daqqa ta’ pinna SportMalta għaddiet maħżen f’Xatt il-Barriera fil-Belt f’idejn il-Klabb Regatta Birżebbuġa. Għalhekk issa l-unika klabb barra l-Port il-Kbir għandu fi ħdanu binja li fiha jista’ jħarreġ numru ta’ qaddiefa b’mod professjonali f’tefgħa ta’ ġebla ‘l bogħod minn fejn isiru t-tlielaq tar-regatta.”

Hekk beda llejla s-servizz tal-ONE dwar din il-propjetà, li tqum eluf kbar ta’ ewro, irregalata mill-Gvern lil Klabb sportiv li mhux parti mill-komunità Beltija. Ninsab tassew diżappuntat ġaladarba entitajiet varji Beltin ilhom xhur twal jitkarrbu sabiex il-Gvern jgħin is-sitwazzjoni prekarja tagħhom fejn tidħol propjetà.

L-argument miġjub fis-sitwazzjoni, dak li “issa l-unika klabb barra l-Port il-Kbir għandu fi ħdanu binja li fiha jista’ jħarreġ numru ta’ qaddiefa b’mod professjonali f’tefgħa ta’ ġebla ‘l bogħod minn fejn isiru t-tlielaq tar-regatta.” insibu tassew bla sinsla, dan għaliex jidhirli li f’Birżebbuġa hemm l-istess baħar li jinstab fil-Port il-Kbir. Bl-istess argument, kull klabb tal-futbol fil-Kampjonat Premier imissu jitlob propjetà tefgħa ta’ ġebla bogħod mill-iStadium Nazzjonali f’Ta’ Qali sabiex ikun jista’ iħarreġ lill-plejers tiegħu b’mod professjonali!

Għandi kurżità kbira nkun naf x’inhi l-pożizzjoni tal-Kunsill Lokali tal-Belt Valletta f’dan ir-rigward. Jidher li ħadd mill-Kunsill Lokali ma kien preżenti għal din il-konferenza stampa. Għaliex? Lil hinn minn hekk, ilhom iqumu ilmenti fost il-komunità Beltija li ż-żona quddiem l-istess maħżen, li ilu jintuża mill-Klabb imsemmi għall-aħħar snin u mhux mill-llum, ġiet ikkapparrata mill-istess entità sportiva b’barriers fejn anki residenti Beltin ma tħallewx jersqu lejn l-inħawi biex jagħmlu xi bbq fl-istaġun tas-Sajf. Saħansitra saret zebra crossing f’punt tassew perikoluż taħt niżla mill-aktar wieqfa fil-Belt Valletta sabiex taqdi lil dan il-Klabb.

Nistenna reazzjoni mingħand is-Sindku tal-Belt Valletta kif ukoll il-Kunsillier responsabbli mill-iSports. Naħseb illum il-Gvern u SportMalta naqsu bil-kbir lill-komunità Beltija speċjalment lil dawk bħali li joffru ħinhom b’xejn b’risq il-komunità u l-kultura tagħna.

Jekk kien hemm bżonn sinjal ċar li l-komunità u l-kultura Beltija qed tiġi meqruda b’mod strateġiku, dan huwa kapitlu ieħor, fost ħafna oħrajn, miktub b’daqqa ta’ pinna.

Qumu minn hemm Beltin!

Il-festa tan-Nawfragu

February 10, 2021 | Tberfil

Sebaħ l-isbaħ jum.

Sena wara sena wara sena nibqa’ nsibha diffiċli ma nesprimix ħafna sensazzjonijiet fil-jum tal-10 ta’ Frar hekk kif minn ċkuniti kont nitpaxxa ngħix kull mument ta’ dan il-jum li kien ixaqleb u jibdel kull rutina tal-familja.

Illum li għaddew erbgħin sena minn l-ewwel appuntament tiegħi ma’ din id-data, inħares madwari u nirrealiżża kemm ħajti nbidlet u dak li għal snin twal kien ovvju, illum m’għadux. Imqar tgħanniqa lil ommi – ma hix possibbli llum.

“Il-festa tan-Nawfragu”, kif darba sejħilha sieħbi Sandro Lapira f’intervista li kont għamiltlu, hija tfakkira dwar l-għeruq familjari u spiritwali li ffurmawni kif ukoll mument ta’ kburija bħala membru minn komunità b’identità qawwija fil-Belt Valletta.

Din id-darba x-xorti ħażina laħqet lilna wkoll. Frott il-pandemija u l-injoranza tal-Malti aljenat li jkompli jkattarha, illum mhux ser ngħixu l-appuntamenti tant sbieħ bħas-soltu. Influwenzat minn xi forma ta’ frustrazzjoni dawn is-siegħat qabel tlugħ ix-xemx kienu mimlija emozzjonijiet li xtaqt nħarbex. Emozzjonijiet li wassluni nifhem kif il-Festa tan-Nawfraġju ta’ San Pawl 2021 xorta waħda qed naraha sseħħ.

Ilbieraħ waqt is-sitt edizzjoni tal-programm radjofoniku tiegħi CITY GATE, Fr. Karm Debattista sfida lili u lil sieħbi Keith Carabott li kemm-il darba din is-sena nitilfu l-ferħ tal-10 ta’ Frar, allura ma nkunux denji nissejħu Pawlini. Dan għaliex skontu, San Pawl huwa persunaġġ mimli ħeġġa u li anki quddiem l-akbar sfida ma jitlifx l-entużjażmu – anzi! Kienet appuntu din l-isfida li wasslitni niftakar kif anki din is-sena rajt il-festa ssir fil-ħeġġa ta’ sħabi:

Mario Cassar rama’ it-tieqa bi statwa mill-isbaħ ta’ San Pawl u konvint li għada ser narah kburi u eċitat daqs l-ewwel darba fi triqtu lejn il-Pontifikal. U ħalli għalih lil Jeremy Dalli biex jaqbad miegħu ma kull ċans li jkollu – għax jekk mhux id-Dalli, min se jiċċajta ftit? Roderick Abela bħal kull sena rajt għajnejh jixgħelu kull darba li jissemma isem San Pawl u rajtu jitħeġġeġ biex iżommna motivati. Għada jkun fuq quddiem isellem lill-mistiedna għall-Pontifikal. Douglas Mifsud ta’ ftit kliem imma ma tridx wisq biex tinduna li moħħu jkun qed iberren fuq l-iskwadra Pawlina, fuq kull individwu, fuq kull inizjattiva. Għal ġurnata waħda biss il-Milan u l-Valletta jitpoġġew ħarira fil-ġenb. Etienne Montfort dejjem spalla; ma jieqafx ifaħħar u jissapportja kull inizzjattiva jew ħsieb – anki fuq il-mezzi soċjali. Martin Gravina wara tant ħidma fuq elementi oħra, dalgħodu żgur li jbakkar fil-Kolleġġjata biex il-Pontifikal joħroġ perfett! Ma naqsux l-aħwa Bonello, ifakkruna li l-grokk whiskey jissejjaħ “Tal-Kanonku” u bil-mod tagħhom produċew xi ritratt, issa anki 3D, jew xi ħsieb dwar l-10 ta’ Frar. Jonathan Grima ta’ La Valette ma waqafx jivvinta inizjattivi għas-Società. Clint it-tewmi Cremona dejjem ipaxxina bl-istatwa mill-isbaħ ta’ San Pawl li żżejjen daru. L-istess bħal Mike tal-Beati Paoli. Jiġuni f’moħħi persuni mill-Arċipierku bħal Frans Mintoff, il-Maxi u ta’ Lapira li żgur ikunu qed jistenbħu bi tbissima llum. Sadattant Stephen Baldacchino qabbel frażijiet u kiteb strofi, ħażżeż poeżiji u żewwaq il-midja soċjali b’ritratti sbieħ dwar Pawlu, kif jaf hu. Fuq nota simili Daniel Mangion… u ma neħodiex bi kbira li llum iżerżaq xi kitba huwa wkoll. Kunsilliera varji bdew jibgħatu l-awguri u lbieraħ anki l-Arċidjoċesi ħarġet vidjo l-ġmiel tiegħu biex tfakkar lil kull Malti u Maltija fil-festa tagħhom.

Vince Farrugia ma naqasx milli jaqsam ħsieb dwar l-10 ta’ Frar u ninsab ċert li għalkemm għaddej minn perjodu mhux daqstant faċli, anki Hector Bruno ser jistenbaħ b’qalbu tħabbat għal dan il-jum għażiż. Minn Triq Sant Ursula ma nistax inħalli barra lill-għażiża Paulette Galea li bl-enerġija tagħha dejjem ixxerred xi filmat tal-festa u tiftaħar li hi Pawlina! U xi ngħid għal sħabi Carl Farrugia, Holger Camilleri, Christian Micallef, Gabriel Bartolo, Jeremy Agius u Kurt Spiteri Lucas li fl-aħħar ġimgħat ħolmu ġennata awdjo-viżiva u wettaqniha flimkien fi ftit jiem! Insemmi wkoll lil Doris Montfort, Maria Carbonaro u Polly Cremona fost l-ewwel nisa li jiġu f’moħħi li dejjem kienu jispirawni bil-preżenza tagħhom fil-komunità. Kont se ninsa lil Mario Bonello li llum saħansitra spiċċa f’intervista dwar il-festa fuq it-TV! U hemm ħafna nies oħra tafux!

Allura kif nista’ ngħid li l-festa ma saritx din is-sena? Kif qal Kieth Carabott ilbieraħ waqt il-programm, l-ikbar festa hija meta nżommu lil San Pawl f’qalbna u nippruvaw nixbħuħ. Illejla pruvajt niftakar f’tant qlub li żammew il-festa ħajja anki din is-sena meta l-pandemija waqqfet lilna wkoll, mingħaliha!

Nemmen li l-entużjażmu li għal darb’oħra qasam missieri sabiex ilbieraħ żanżan pavaljun ċkejken mal-gallarija jibqa’ eżempju ħaj li din il-festa xorta waħda nista’ niċċelebraha bil-kbir anki sakemm nistenna t-tgħanniqa ma’ ommi. Grazzi Pa. Grazzi Ma. Grazzi ħbieb!

Il-festa t-tajba Maltin!

San Tropez, Jon Mallia u jien

August 23, 2020 | Tberfil

Ftit tal-ħin ilu ktibt post fuq il-profil tiegħi ta’ Facebook dwar Matilde – mara anzjana li ħalliet din id-Dinja f’solitudni fl-aħħar ġranet. Eżatt kif tfajt il-post, inzertajt post ta’ ħija Renzo, bix-xieraq ifaħħar il-vidjo li xeħet Jon Mallia li matulu esprima ruħu dwar l-immigrazzjoni.

Ma stajtx ma nfurx bis-sentimenti u ħsibijiet. Alleluja għidt wara kull frażi li tenna Jon għalkemm xtaqtu jagħmel distinzjoni bejn l-immigrazzjoni legali u llegali. Ma kien hemm xejn komuni bejn dak li ktibt dwar Matilde u dak li qal Jon, ħlief il-Ħamrun. Il-lokalità li kulma jmur qed tibda ssir it-tieni dar tiegħi ladarba l-Gvernijiet li ħakmu pajjiżi, keċċew lili u lil ħuti mill-Belt Valletta u spiċċajt emigrajt jien ukoll.

Il-punt ta’ għeluq ta’ Jon huwa kruċjali għal dak li ili nipprova nesprimi għal tul ta’ snin. “Miżerja ta’ eżistenza qed noffrulhom. Għax hawn ma nistgħux intuhom dinjità. U t-traffikanti tan-nies jabbużaw bil-klemenza ta’ niesna.” Imma iva Jon, kull meta kont imħasseb u tkellimt, ħafna qaluli xitan. L-istess bħalma qalu lil Salvini fl-Italja li dan l-argument ilu jwerżqu madwar tliet snin żgur. Kif jista’ pajjiżi jgħin lil ħutna barranin jekk ħutna fl-istess dar jinsabu fil-miżerja diġà? U żobbi mhux “bil-barka tiegħi” dawn l-iskjavi suwed Jon!

Alleluja! Fl-aħħar anki l-iktar ġuvnott cool fuq wiċċ dal-kruha ta’ pajjiż qalha kif inhi, bla mibgħeda iżda kif inhi. Issa ejja nħaġġruh, ejja nibbojkottjaw kull intervent tiegħu. Ejja nagħmlu like lil Jon kif għamlet l-ex tiegħi li tassew nirrispetta iżda li għażlet li tagħmel “unfollow” lil Salvini għax xi ħadd wassalha temmen li dan mhux “sulfarina mħassba” imma razzist.

Fl-aħħar l-iktar ġuvnott cool qed jgħidilna li din tal-burden sharing kienet u hija fażulla u li kollha kemm aħna ninsabu f’nofs ta’ baħar ngħerqu fil-ħażen ta’ moħħ min “imexxi”. Inkredibbilment għad hawn min jafda lit-tmexxija/lis-sistema ta’ dan il-pajjiż moħxi. Kif tista’ quddiem tant omertà li tista’ tmissek fil-għoli u anki fil-baxx? Fil-bidu tal-elfejnijiet kien hemm min kien jiddieħak b’min bħali kien jgħid li kif ser niftħu l-bibien, ser ninħakmu – mhux mis-suwed – imma minn kulturi oħra. Issa d-daħk sar inkwiet.

F’pajjiż imnejjek bħal dan fejn il-valuri intremew, fejn it-twaqqif ta’ Xarabank hija iktar inkwetanti mid-dwejjaq li suppost għandek fl-istonku dwar ir-raġel li qed jaqlibielek imma mhux jgħidlek, fejn il-vidjo ta’ Ryan – li jien sirt naf bih grazzi għal waħda li tgħid li tobgħod il-hate speech imma xxerjatu – huwa qattiel, fejn li ddaħħal lill-ħaddiema x-xogħol hija iktar importanti mill-mard li qed jinxtered, fejn proġett kulturali huwa wirja ta’ dgħajjes u mhux trawwim lejn modi iktar sani kif ngħixu, fejn l-artist huwa għoxx ikkakmat u kkontrollat mill-fondi li jipprovdilu l-Gvern, f’pajjiż hekk ma narax tama li r-rieda, impenn u infrastruttura li qed jitlob Jon huma possibbli. Dan sakemm Strada Rjali ma tinħakimx minn nirien li jixtieq Mario Vella f'”Nixtieq“.

Rivoluzzjoni? Iva. Din għad isseħħ meta l-Malti jinduna li mhuwiex imdawwar mis-suwed.

Rivoluzzjoni? Iva. Din għad isseħħ meta l-Malti jinduna li mhuwiex imdawwar mis-suwed. Meta l-Malti jinduna li f’sistema li ma tintegra lil ħadd, jinsab maħkum minn kulturi li m’humiex tiegħu. Meta l-Gvern u l-Malti li qatt ma fassal metodi ta’ ntegrazzjoni, jara l-ewwel kultura u reliġjon differenti minn tiegħu rappreżentati fil-Parlament Malti. Hemmhekk id-daħk tal-bidu tal-elfejnijiet isir theżżiż tas-snin u forsi nemigraw aħna wkoll, bi dritt, fuq dgħajsa.

Alleluja! Qed naslu. Fl-aħħar, wara li qridniha, qed naslu nagħrfu d-drittijiet u l-limitazzjonijiet ta’ darna – ċattra f’nofs Mediterran. Forsi fl-aħħar nikbru u nieqfu ngħidu li razzist huwa l-missier li jibża għad-drittijiet ta’ uliedu, martu u daru bla ma jonqos mir-rispett ta’ dawk li jgħixu bil-modi tagħhom fl-appartament ta’ faċċata, mifrud minn żewġ bibien imsakkra.

Forsi nifhmu li razzist xi ftit huwa int li blokkjajt lil ħuk minn Facebook għax ma qbiltx miegħu jew għax ma jippostjax favur il-partit tiegħek. Razzist int li wara li tnejjikt b’min kont tgħid li tħobb, għidt kontrih fuq ix-xogħol u għamiltlu l-ħsara. Razzist int li m’int kapaċi għal xejn ħlief li titħabbeb maċ-ċirku ta’ elitisti u tħares l-isfel lejn min iħobb jgħix il-kultura tiegħu. Razzist il-Gvern li eskluda artisti minn opportunitajiet nazzjonali għax ma qabilx mal-veritajiet li jikkritikawh f’xogħolhom.

Matilde ta’ San Tropez mietet waħedha. Is-sistema baqgħet tibgħatilha l-kontribuzzjonijiet tas-sigurtà soċjali fil-kont tal-bank anki meta din kienet bid-dementia ‘l bogħod minn darha. Ħadd ma kellu dritt jaċċessahom u bl-ebda mod ma gawdiethom. Minjaf il-bank illum dabbarx lira tajba żejda minn fuq dahra li bihom jista’ jorganiżża l-orġa tant magħrufa ta’ żmien il-Milied?

Sadattant l-iswed għadu jifleġ dahru fix-xemx għal €2 fis-siegħa. Miet wieħed bil-mutur. Ħabibti ħarqulha l-karozza. Instabu 33 każ ta’ Covid-19 illum. L-Inter tilfu. Ibrahimovic ser jiffirma u dalwaqt it-15:00. Dil-ħajja tkompli qalb aljenazjoni kbira. Imma forsi nistembħu kull għoxrin sena.

Grazzi Jon.

L-aqwa (li) fl-Ewropa

June 7, 2020 | Tberfil

Għadna kif smajna l-istqarrija tal-Prim Ministru u l-osservzjonijiet akuti tiegħu dwar id-deċiżjoni li ttieħdet matul dan il-lejl tas-sebgħa ta’ Ġunju, li jiddaħlu l-persuni li kienu fuq il-Captain Morgan Europa II.

Nibqa’ affaxxinat nisma’ lil-Prim Ministru tiegħi jammetti, sa fl-aħħar, li l-Unjoni Ewropea (għalkemm hu rrefera għall-Ewropa) ħallietna waħedna. Jinsab dispjaċut u rrabjat! Fl-stess waqt jiċċelebra l-fatt li mar il-Libja u li l-mara wissietu li ma kinetx deċiżjoni responsabbli.

Biss, Robert Abela jiftakar li meta t-Taljani permezz ta’ Salvini (25 ta’ Ġunju 2018) u aktar tard Di Maio (2 ta’ Frar 2020) marru lejn il-Libja għax huma wkoll stqarrew li l-Ewropa nesithom, dan il-Gvern lagħbha tal-cool u baqa’ sieket josserva minflok akkumpanjahom? Niftakar li fiż-żmien meta Salvini ħa l-inizzjattiva li jmur il-Libja, dan ġie njorat minn ċertu kmamar tal-aħbarjiet b’editorjali maħduma biex jitnejjku bih u eventwalment biex jiċċelebraw il-fatt li dan ma kienx rebaħ il-Gvern fl-aħħar elezzjoni – bla ma rrakkontaw il-farsa li saret biex dan seħħ.

Illum nieħu gost ninnota kif il-kmamar editorjali Maltin għadhom interessati f’dak li twettaq l-Ingilterra, anki wara li din ħarġet bi kburija mir-rabtiet tal-UE. Aħna kkunsmajna sittax-il sena s’issa u filwaqt li rbaħna l-opinjoni pubblika billi tajnihom xi erba’ scholarships u impiegi ta’ lussu f’pajjiżi oħra, ġibna pajjiżna dipendenti mill-UE u maħkuma minn valuri tal-plastik. Sadattant iħalluna nifirħu b’rixna li aħna l-aqwa fl-Ewropa.

Kummiedja ħelwa wisq fejn il-Prim Ministru baqa’ sorpriż kif dawk abbord irvillaw wara tant ġranet imsakkrin ġo loqma dgħajsa.

L-UE saret mudell finanzjarju u xejn aktar. Anki sempliċement salvataġġ ta’ persuni mill-ibħra ġie mfassal fi proġett finanzjarju minflok inizjattiva ġenwina u libera għall-ħarsien tad-drittijiet umani. Illejla rajna tmiem din il-kummiedja tal-Captain Morgan, irrakkuntata b’mod ħelu wisq sieħbi Arist Cordina. Kummiedja ħelwa wisq fejn il-Prim Ministru baqa’ sorpriż kif dawk abbord irvillaw wara tant ġranet imsakkrin ġo loqma dgħajsa. Jekk tassew ried li jħalli lil dawn il-persuni ‘l bogħod minn xtutna, missu allura salva lill-ekwipaġġ, appuntu kif talbuh u mhux niżżel lill-agressuri. Hemmhekk konna naraw jekk tassew kienux iżommu mat-theddida u jisplodu ċ-ċilindru tal-gass. Minn naħa l-oħra jekk tassew ried ikun uman u joffri għajnuna allura missu daħħalhom l-art minnufih jew wassalhom lura minn fejn telqu b’mod dinjituż!

Bħal sieħbi Arist nistaqsi għalfejn tant sforz għal din il-kummiedja kollha li kellha epilogu tant ovvju? Ir-risposta jkolli ngħid li hija waħda finanzjarja illum ukoll. Issa COVID għadda u d-dgħajsa rriduha lura għat-turisti. Illum il-flus kollox! Tkellem lin-nies, anki dawk ta’ ruħ tajba, u tinduna kif l-UE rnexxielha li mill-biżà tal-faqar tibni għoġol tad-deheb li kulħadd qed jadura. U fejn hemm l-allat foloz ilkoll kemm aħna nafu x’hemm.

Insellem lil dawk il-Maltin li f’dan il-jum, mitt sena ilu u waħda, issieltu għall-valuri li l-ħakkiema kienu fgaw u nittama li xi darba jispirawna sabiex nerġgħu nqumu u nirbħu lura l-valuri tagħna.

Issa li l-COVID-19 ħalliena

May 31, 2020 | Tberfil

Issa li Prim Ministru bl-għajnuna tal-kavallier Muscat salvana mill-ħakma kiefra tal-virus COVID-19, nistgħu ngħidu li għat-tieni darba fl-istorja ta’ pajjiżna, bnejna d-difiżi tagħna għaż-żobb. Fl-1566 il-Franċiż La Valette, bena l-Belt Valletta hekk kif il-poplu kien qed jagħmel taħtu mwerwer mill-possibiltà ta’ attakki Torok. La Valette rikeb dan il-karru tal-biżà u ra kif għamel sabiex ismu jibqa’ mniżżel fl-istorja u biex in-nies ta’ din il-Belt jibqgħu jiftakruh bħala salvatur. U hekk ġara, għax sa llum għadek issib min anki tattoo fuq sidru penġih!

Illum il-Gran Mastru huwa Abela, immexxi minn Muscat. Il-karru tal-biżà ġie mill-midja hekk kif il-ġirien tagħna fl-Italja sofrew attakk mill-aktar feroċi. Abela fuq parir ta’ Muscat rikeb dan il-karru u bena renju ta’ swali, sodod u maskli li baqgħu ma ntużaw qatt. Biss il-plebej issa anki wiċċu poġġew ħdejn dak ta’ Muscat quddiem xemgħa tnemnem. Jibqa’ jbaqbaq il-bżonn ta’ salvatur wara ċ-ċinturin ta’ Mintoff.

Għax il-poplu Malti hekk ġie mrawwem u sa mill-2004 il-poplu fetaħ il-bibien għal valuri ta’ ħaddieħor f’ġieħ il-globaliżazzjoni. Illum int, uliedek u ulied uliedek mgħerrqin taħt mewġa ekonomika li tħallik bla nifs. Lil-Ċesri sirna ntuh aktar milli jistħoqqlu filwaqt li lil Alla tfajnieh għar-riċiklar ma’ saqqu nkallat għaraq, maskli użati u ħrieqi bil-bewl. Illum il-poplu jifraħ u jeċita ruħu għax ġej baġit multi-miljunarju u ma jirrealiżżax kemm tilef minn ġidu bil-flus kollha li ħalla jirrenjaw madwaru. U l-Ewropa baqgħet hemm, tosserva lill-Malti medhi jħabbat fuq sidru għal Daphne u lill-ieħor jirtira l-fjuri fuq talba tal-Ministeru, ad eternum.

Imma l-poplu diġà nesa x’inhu l-veru ġid. Illum il-ġid saru l-flus, iċ-ċans li ssiefer tlett ijiem f’postijiet turistiċi li jservuk l-istess kultura globaliżżata li ssib hawn bejn saqajk. Il-ġid illum huwa li f’żgħożitek il-bank jista’ jsellfek kemxa flus biex tibni d-dar tal-ħolm. Magħhom jagħtik ukoll salib, tlett imsiemer u qabar ġdid. Il-ġid illum huwa li tista’ tiddejjen karozza lussuża minn dawk li fuq it-televiżjoni Taljana tarahom iterrqu qrib xi rdum sabiħ u tintefa ssuqha fi traffiku sfrenat biex forsi sagħtejn wara tasal xogħol. Il-ġid illum hija friendship ma’ direttur ta’ kumpanija vera cool li wara ġimgħa nkwiet ikeċċi lin-nies mix-xogħol. Il-ġid illum huwa l-Ministru li jirrispondik mill-ewwel jekk tiktiblu fuq messenger, imma ma jaqdik qatt sakemm m’intix kuġin jew ħabib tas-segretarju parlamentari. Il-ġid huwa l-entità tal-Gvern li nefqet €250,000 fuq attività falluta u ħadd ma staqsa xejn u l-oħra li serqet ideat kreattivi ta’ persunaġġ u għamlithom tagħha biex takkomoda ħabib rakkomandat. Il-ġid illum huwa li tista’ tkun direttur ta’ entità tal-Gvern, timplimenta sistema interna sabiex kif twaqqaf il-kumpanija privata tiegħek, ikollok l-ewwel klijent garantit – u ħadd ma jixkiflek għajnek.

Il-ġid huwa l-fatt li affordjajt tħallas €2000 rigal sabiex aċċettaw lil xi membru tal-familja f’home tal-Gvern, iżda sistema biex tarah waqt il-COVID ħadu tliet xhur biex implimentawha. Il-ġid illum huwa li tistaqsi dwar propjetà tal-Gvern u uffiċjal tal-Gvern jgħidlek “tkomplix titkixxef dwarha għax ser tiġi fl-inkwiet“. Il-ġid illum huwa li tista’ ġġib tarbija fid-Dinja u titfaha childcare li ma jmurx iċċappas idejk bil-ħara jew tfotti karriera. Il-ġid illum huwa iljun aħdar li ttih jiekol burger tal-McDonalds fuq mejda u jirringrazzjak. Il-ġid illum hija maħfra għal illegalità bi tpartit ma’ ċapċipa u bandiera mdendla mal-gallarija. Il-ġid illum huwa l-konvinzjoni li pajjiżek miexi fuq ir-rubini bis-skiet tiegħek filwaqt li min jiddetta u sħabu, jitilgħu u jinżlu t-taraġ ta’ Kastilja u jintasbu fil-kmamar ta’ ġewwa jiggosippjaw fuq in-nies u fuq minn ħaqqu pjaċir jew xi kastig.

Il-valuri armejnihom fil-baħar. Uliedek u ulied uliedek tgħidx kemm qed jirringrazzjawk li ġibt dan il-ġid kollu fuq il-“pajjiż tal-Mickey Mouse” li sa ftit għexieren ta’ snin ilu kien l-għira tal-Mediterran. “Imma illum tista’ ssiefer, tmur tistudja barra, u timporta ċ-ċikkulata” jgħidulek l-għorrief filwaqt li jisimgħu l-BBC biex jibqgħu aġġornati mad-dinja Ingliża li tant iħobbu.

Issa li l-COVID-19 spiċċa, kulħadd jista’ jorqod moħħu mistrieħ. L-ajruport ser jiftaħ, il-ħażen għadda u mar. Jonqos biss li Abela u Muscat jiftakru jiftħu l-knejjes hekk jew b’hekk il-PBS ma jibqgħux jitrasmettu l-quddiesa ta’ kuljum u int tkun tista’ terġa’ tammira sorm is-segretarja. U jekk Alla ma jaħfirlekx, dejjem hemm Robert u Joseph lesti għal kollox.