Tag: malta

Ħobża jew dinjità

November 16, 2023 | Tberfil

(An English version can be read below the Maltese)

Qed ngħixu kummiedja. Qed ngħixu żminijiet fejn d-deċiżjonijiet li nieħdu huma ikkundizzjonati mill-popolarità iktar milli mis-sugu ta’ dak li jiġi mwettaq. Lill-Malti spiss issibu japplawdi inizjattivi idjoti u jiċċelebrahom bħala ‘milestone’ fl-istorja ta’ ħajtu sforz l-immedjata popolarità jew ix-xewqa li jkun assenjat tron f’xi olimpu fittizju. Dan mingħajr ma jagħraf in-narrativa tal-ingann li fl-aħħar snin ixxeblek mal-valuri intrinsiċi li kienu jiddistingwuna bħala poplu u qed jifgahom.

Fil-kummentarju tiegħu tal-bieraħ filgħodu, Mario Aquilina; li jiena nqisu fost l-aqwa letturi li qatt kelli, spjega kif l-awtorità risponsabbli mis-settur ambjentali, mhux talli mhix tiprattika r-rwol tagħha ta’ tarka għall-ambjent iżda, għal raġunijiet varji, qed “tiffaċilita t-tkissir tal-ambjent”. Aquilina tkellem dwar kif it-tentattivi tiegħu sabiex jikkomunika mal-entità sfalu suf u ddixxerna dwar kif l-istituzzjoni fil-każ m’għandiex saħħa, m’għandiex riżorsi, jew m’għandiex volontà sabiex twettaq id-dmirijiet tagħha.

Wara dak li spjega b’tant reqqa Aquilina, sfajt ispirat naħseb, nixtarr u nitħadded dwar is-sintomu tas-serviliżmu li osservajt tul is-snin kemm matul il-ħidma tiegħi fis-settur pubbliku kif ukoll wara bħala ċittadin distanti mis-sistema. Is-sintomu tas-serviliżmu kontemporanju Malti huwa mżewwaq minn cocktail perfett ta’ populiżmu u dilettantiżmu u nħoss li huwa mxerred sew fl-entitajiet pubbliċi. Dan jista’ jiġi osservat f’varjetà ta’ realtajiet li minnhom xtaqt nosserva tlieta.

Forsi l-aktar evidenti huma mexxejja ta’ entitajiet pubbliċi li jemmnu b’ruħhom u ġisimhom li huwa sagrileġġ li tkun tarka għall-poplu u tmur kontra l-Gvern, jew agħar minn hekk, il-Partit fil-Gvern. Ħafna drabi dan il-kredu jiġi pperpetwat konxjament jew inkonxjament fuq il-ħaddiema tal-istess entità li frott l-ubbidjenza u l-bżonn ta’ introjtu, jagħżlu li jaqdfu b’lealtà fl-istess direzzjoni ideoloġika mingħajr ma jfittxu risposti għall-mistoqsijiet il-kbar li jittormentawhom fil-ħidma tagħhom. Dan iwassal għas-sitwazzjoni li semma Aquilina stess, fejn l-entità tispiċċa tkisser dak li suppost qegħda tistinka għalih.

Realtà oħra evidenti hija dik tal-varji premjazzjonijiet li ħafna entitajiet pubbliċi saru jorganizzaw. Entitajiet pubbliċi u kulturali varji jidentifikaw proġetti għal premjazzjoni billi joħroġu sejħa għal nominazzjonijiet. Wara l-fażi tan-nominazzjonijiet, dawk nominati jiġu ffiltrati sabiex fl-aħħar jiġu mħabbra l-uħud li jmorru għall-vot pubbliku li jaħtar rebbieħ finali. Dan il-proċess b’mod naturali jelimina ċ-ċans li artisti kritiċi lejn il-Gvern u artisti li mhux moħħhom biex jimlew il-karti sabiex jirċievu premju, jiġu rikonoxxuti.

Jekk kien mingħalik li xi artist lokali jinnomina lil xi artist kollega tiegħu, probabiltà kbira hi li sejjer żball. Huwa fatt magħruf li dawn it-tip ta’ premjazzjonijiet fis-settur kulturali ikunu imżewwqa minn nominazzjonijiet sottomessi mill-artisti stess jew it-tim tal-midja tagħhom sabiex huma jkomplu jkabbru l-profil medjatiku. Ħafna drabi r-rebbieħa jkunu dawk li l-aktar kellhom il-ħila jkabbru l-popolarità tagħhom fuq il-midja soċjali u fil-klikka relatata u mhux neċessarjament dawk li tassew wettqu l-aktar ħidma valida. Ħafna drabi l-proġetti nominati jkunu ġew iffinanzjati mill-istess entità li sa fl-aħħar tippremjahom! Parodija ikbar minn hekk? F’mumenti nissuspetta li ċertu entitajiet iħossuhom obbligati jiffaċilitaw il-ħadd lil xi proġetti sforz il-pressjoni medjatika li jkun hemm madwarhom u mhux neċessarjament għax hemm valur fil-ħidma.

Għalkemm fil-konċepiment tagħhom dawn il-proċessi seta kellhom l-intenzjoni rispettabbli tad-demokrazija, nemmen li fi żmienna, fejn kollox jitkejjel bil-likes, hemm bżonn li l-professjonisti fis-settur jinħallu mill-populiżmu u jerġgħu jibdew jinżlu fit-toroq jirriċerkaw, jidentifikaw u jixtarru artisti li jinsabu moħbija jaħdmu, jiskopru u jwettqu l-bidla permezz ta’ mezzi varji u mhux jippremjaw il-bajtra li taqa’. Hawn ukoll, inħoss li l-entitatjiet tal-arti u artistiċi għandhom id-dmir ikunu xprun u mhux xkiel għal min ġenwinament qed jistinka favur ideoloġija jew ħsieb soċjali u/jew kulturali aktar milli s-suċċess tiegħu nnifsu.

L-aħħar aspett li xtaqt nixħet dawl fuqu huwa dak tal-Kunsilli Lokali. Sistema diżinjata sabiex tfalli. Ma hemmx fejn iddur. In-nies li jitħajjru jkunu ta’ servizz matur fil-Kunsilli Lokali bis-sistema preżenti huma dawk l-uħud li jew għandhom ħobżhom maħbuż, jew jaqilawha tajjeb u jibqalhom ħafna ħin f’idejhom jew lesti jċedu l-impjieg u l-imħabbiet personali tagħhom.

Hawn ukoll is-sistema hija cocktail perfett ta’ populiżmu u dilettantiżmu. Ir-realtà ta’ ħafna kunsilliera u Sindki dilettanti mhux niskopriha jien. Il-Kunsill huwa l-“hobby” għal ħafna; biex jibqgħu popolari, jew forsi biex iħossuhom influwenti. Huwa fatt magħruf li f’ċertu lokalitajiet il-Kunsill jiffunzjona biss grazzi għall-kariga professjonali tas-Segretarju Ġenerali. Mill-bqija bi stipendju ta €200 fix-xahar, l-ebda kunsillier ma jixraqlu li jieħu intrigu tant importanti daqs, ngħidu aħna familtu jew il-karriera. Il-volontarjat nafu biżżejjed fejn nistgħu noffruh.

Għaldaqstant sakemm is-sistema politika tal-Kunsilli Lokali ma tiġix riveduta, nemmen li l-ebda professjonist serju li jaħdem mill-inqas 8 siegħat kuljum ma jista’ joffri l-maġġor parti ta’ ħinu għall-kawża tal-lokalità. Il-fatt li meta ċempilt, l-Assoċjazzjoni tal-Kunsilli Lokali lanqas kellha l-kapaċità tipprovdi l-politika tal-Kunsilli Lokali, turini biżżejjed il-livell ta’ dilettantiżmu prattikat. Sadattant iżda, iċċelebrajna t-30 sena mit-twaqqif tal-Kunsilli Lokali… xejn xejn qassamna ftit premijiet oħra sabiex intaptpu fuq ftit spallel.

Nagħlaq billi nikkwota silta mill-kitba tal-Professur Henry Frendo “The long road to responsible government: Maltese politics and society under a nonrepresentative constitution 1903-1919” tal-1991 b’riferenza lejn Manwel Dimech: “Filwaqt li ffavorixxa lit-trade unions, filwaqt li kkastiga s-serviliżmu, appella lill-foqra biex ma jiskambjawx ħobża għad-dinjità tagħhom meta jiġu avviċinati minn xi uffiċjal tal-gvern: ‘għid lil dawk li jiġu jagħtuk ħobża li m’intix skjav jew bhima, li dak li trid mhuwiex il-ħobża tal-karità, imma l-ħobża bl-għaraq ta’ xbinek.’

A loaf for dignity

Malta exists in a parody of sorts – no two ways about it. We navigate times where decisions are shaped more by popularity than the actual value of our actions. There’s a tendency to applaud misguided initiatives, hailing them as personal milestones driven by immediate popularity or the aspiration to claim a metaphorical throne in a fictional Olympics. Unfortunately, this celebration occurs without a critical examination of the deceptive narrative that has emerged in recent years, eroding the intrinsic values that once set us apart as a people.

In his recent commentary, Mario Aquilina, one of the most esteemed lecturers I’ve had the privilege of learning from, discussed the environmental sector. He highlighted that the relevant authority, rather than acting as a protector of the environment, seems to be unintentionally or perhaps intentionally contributing to its degradation. Aquilina shared his frustrating experiences attempting to communicate with the concerned entity, revealing its apparent lack of strength, resources, or will to fulfill its responsibilities.

Aquilina’s insights prompted me to reflect on the symptom of servitude which I noticed both during my tenure in the cultural public sector and also later as an observer from outside the system. The contemporary servitude in Malta is a troubling mix of populism and amateurism, widespread within public entities. This is evident in various aspects of our reality of which I’d like to highlight a few.

One glaring example is the leaders of public entities who staunchly believe it is sacrilege to stand against the government or, worse, the ruling party. This mindset often permeates down to workers, who, driven by the need for income and the fruits of obedience, serve loyally without questioning the significant issues that trouble their souls. This leads to the situation Aquilina himself mentioned, where the entity ends up breaking down what it is supposed to be striving for.

A second noticeable issue that poses a challenge is the proliferation of awards in Malta’s cultural scene. Public entities value the contributions to the arts by seeking nominations for potential projects. After nominations, there’s an internal filtering process, and finally, the public votes to decide the winner. Regrettably, this approach inherently reduces opportunities for artists critical of the government, those unwilling to compromise their principles for an award, or those uninterested in bureaucratic paperwork and questioning to gain recognition.

Did you wonder if any artist nominates a fellow practitioner for consideration? Highly unlikely. It’s widely acknowledged that awards in the cultural sector often suffer from nominations submitted by artists themselves or their media teams, aiming to boost their media profile. Frequently, the winners are those adept at growing their popularity on social media rather than those truly engaged in valuable work. Very often the nominated projects would have been funded by the entity that would be handling them the prize itself! There are indications as to how entities feel compelled to reward individuals due to their media reach rather than the intrinsic value of their work.

While these processes may have initially aspired to democratic ideals, the contemporary landscape, dominated by metrics like social media likes, calls for a departure from populism. Professionals in the sector should detach themselves from popular trends and actively hit the streets to conduct research, identify, and reflect on artists who may be hidden in the process of working, discovering, and effecting meaningful change across infinite media. It is essential to shift the focus away from rewarding those already in the limelight to recognizing the genuine contributors. There is a vital and urgent need for entities within the Arts and Culture to redefine their role. They should act as driving forces for those genuinely dedicated to ideology, social impact, and cultural enrichment, rather than self-centric success.

The third and final aspect I wish to highlight pertains to Local Councils—a system designed for failure. Those inclined to provide a responsible service in Local Councils within the current system are often those whose livelihoods have been accomplished, those with secure financial standings and ample time in hand, or those prepared to forsake their careers and personal pursuits.

Here again, the system presents a potent blend of populism and amateurism. The prevalence of amateur councillors and Mayors is a reality that doesn’t escape notice. For many, serving on the Council is more of a “hobby”—a means to maintain popularity or perhaps to feel influential. It’s widely acknowledged that in certain localities, the Council’s functionality relies heavily on the professional office of the Secretary-General. Given the meager stipend of €200 per month, it’s hardly fair to expect councillors to engage in matters as significant as their families or careers. Volunteering has its place, but expecting such commitment with minimal compensation is a notable challenge.

So, unless the political system of local councils is overhauled, I firmly believe that no dedicated professional working elsewhere a minimum of 8 hours a day can allocate a significant and diligent amount of their time to the local cause.

The fact that the Local Councils’ Association couldn’t provide the Local Council’s policy when I reached out underscores the prevalent ambition to keep this structure at a level of amateurism. Meanwhile, we’ve celebrated the 30th anniversary of Local Councils, yet nothing substantial has been achieved beyond and despite the accolades and the trophies distributed the underlying issues have not been addressed.

I conclude by quoting an excerpt from Professor Henry Frendo’s writing “The long road to responsible government: Maltese politics and society under a nonrepresentative constitution 1903-1919” of 1991 with reference to Manwel Dimech: “Favouring trade unions, castigating servilism, he appealed to the poor not to exchange a loaf for their dignity when approached by some government official: ‘tell those who come to give you a loaf that you are not slaves or beasts, that what you want is not the loaf of charity, but the loaf by the sweat of your brow’.”

Opportunità mitlufa. Rebħa falza.

July 18, 2023 | Tberfil

*scroll down for english version

Aħna poplu beżżiegħ. Ibda minni. Aħna poplu li sakemm nilbsu flokk b’wiċċ ta’ vittma fuqu, nixgħelu xemgħa u nċapċpu lil xi qarrej ta’ poeżija, ser issibna hemm, qalb il-folla. Apparti ċapċipa wara oħra lil omm li tippriedka “il-kulur tal-imħabba”, ma ssib fina l-ebda inizjattiva sabiex nesprimu l-weġgħat u r-rabja. Għajb għalina jekk nippruvaw nesternalizzaw l-għadab tagħna quddiem il-ħażen intrinsiku.

Ilbieraħ inġbarna quddiem Kastilja f’ammonti sostanzjali tant li tar-ristoranti qed jittamaw għal aktar velji fil-Kapitali. B’sens qawwi ta’ sottomissjoni, stennejna li jitfaċċa xi forma ta’ mexxej li m’għandniex. Mexxej li permezz ta’ mikrofnu inkunu nistgħu nisimgħuh u nċapċpulu. Min ser ikun? Tgħid Jon, tgħid Conrad, tgħid Isabelle, xi influencer? Le. Peppi. Ċapċapnilu u kif lil Peppi; sakemm ma bediex jirringrazzja lill-Prim Ministru u l-kabinett talli “semgħu l-għajta tal-poplu”.

X’poplu dan! F’ġieh il-biżgħa li ngħidu l-verità aħna kapaċi nirringrazzjaw anki lil min qed jirredikola lill-Maltin u s-sistemi governattivi tagħna. Għedna grazzi lill-Prim Ministru li b’xi don divin, illejla għoġbu jbiddel deċiżjoni ta’ dik li fil-Kulleġġ dejjem tarfuhielna bħala “l-għola istituzzjoni ta’ Malta”, mingħajr ma ttieħed vot ieħor. Dak li ftit tal-jiem ilu ġie jaqa’ u jqum mill-karba tal-omm, l-appelli tal-oppożizzjoni u l-għajta tiktokjata tal-poplu, illum ġie preżentat lill-istess poplu bħala eroj; dak li reġġa’ il-vapur lura; jew dak li ġabilna rebħa.

Kif kont irreferejt tajjeb lura fl-2013 fit-teżi tiegħi dwar l-attiviżmu, il-midja soċjali u l-arti, din tal-llum ma hix rebħa tal-poplu imma parti minn pjan tal-Gvern marid:

Il-punt tiegħi huwa biss li rridu noqogħdu attenti ħafna biex ma naċċettawx rebħiet foloz. Jekk il-Prim Ministru tiegħek jitlaq għada ma jfissirx li mmorru d-dar u hija t-tmiem tal-ġlieda, li għal ħafna attivisti Eġizzjani jew nies preżenti fil-protesti, kienet tfisser dan, għal ħafna minnhom.
Kwalunkwe bidla li toħroġ issa minn din il-protesta, bħalma jwarrab il-Prim Ministru, hija ppjanata. Se jkollhom pjan. Mhux biss se jwarrab u se jkun hemm rebħa. Ikun hemm pjan biex jittieħed il-poter lura jew se jkun hemm pjan biex xi ħadd ieħor jieħu l-poter. … taġixxi bħas-salvatur tal-poplu u mbagħad ladarba kulħadd imur id-dar u ma jkollokx din il-forza ta’ miljuni fit-toroq tat-Turkija u kulhadd imur id-dar allura l-armata tibda ddur għan-nies wieħed wieħed u waħda waħda.
Eleftheriou, M. (Producer) (2013a). Solidarity Message to Turkish Activists: Experience and Warnings from the Egyptian Revolution [Web]. Retrieved April 24, 2014, from http://youtu.be/IEUape6QcU4

Naqbel mal-idea tal-guru Indjan Sri Nisargadatta Maharaj li tispjega kif ġaladarba inti tkun irrabjat jew bl-uġigħ, ikun xieraq tissepara ruħek mir-rabja u l-uġigħ u tarahom minn barra. L-esternalizzazzjoni hija l-ewwel pass għal-liberazzjoni. Nemmen li anki r-rabja bħall-ubbidjenza hija emozzjoni li għandha skop u li mhux neċessarjament hija ħażina jekk użata f’għarfien wiesgħa ta’ esternalizzazzjoni. Għaldaqstant ma naċċettax li quddiem sitwazzjoni tant traġika f’pajjiżna l-poplu jibqa’ ma jesternalizzax l-għadab kollettiv. U wisq nibża li l-attitudni kajmana hija appuntu dik li ser tibqa’ twitti t-triq sabiex il-mexxejja ta’ pajjiżna jibqgħu jiffangaw u jkissru dak li missirijietna tant stinkaw għalih filwaqt li b’dgħajsa lussuża jerħulha lejn xi villa fi Sqallija. L-għadab mhux vjolenza. L-għadab ma jeskludix l-imħabba. L-għadab huwa emozzjoni frott l-imħabba.

Għaldaqstant tal-bieraħ inħossha okkazjoni mitlufa. Okkazjoni fejn seta’ ingħata messaġġ qawwi sabiex jintwera l-għadab tal-poplu. Dan speċjalment wara li f’tebqa t’għajn, ftit minuti qabel ma il-poplu nġabar fuq Kastilja, il-Prim Ministru ħa deċiżjoni waħdu u waqqa’ għaż-żufjett lill-kollegi tiegħu. Dawn, siekta aktar minn muti, aċċettaw mhux biss li ġimgħa ilu jivvutaw kif kien iddettat lilhom, iżda saħansitra li llum dak il-vot jiġi mxejjen. Għaddew iktar minn 10 snin mid-diskors storiku ta’ Franco Debono li vvota kontra l-Gvern li tiegħu kien jagħmel parti – imma ma tgħallimna xejn. Illum li Debono m’għadux voċiferu dwar kif il-poplu għadu jiżżeffen fin-nofs, dwar il-fjaski u dwar l-iskandli, jekk dan mhux ċirklu, għiduli ċirklu x’ikun.

Le, m’inix kburi b’dan il-poplu beżżiegħ li jaċċetta kull żeblieh tiegħu, ta’ uliedu u tal-identità tiegħu. Sa mn’alla l-velja ntemmet bl-Innu Malti li fih tlabna lill-Alla jagħti d-dehen lill-ħakkiem u s-saħħa lill-ħaddiem. Ħasra biss li Jean Paul Sofia laħaq ħalliena u l-ħakkiem għadu jferfer denbu b’lista ta’ inkjesti pendenti taħt l-imħadda. Wara kollox, kif qalli perit fil-pjazza: “Nassigurak li ħadd mhu ser ilaqqat 30 minuta ħabs”.

A Missed Opportunity. A false victory.

In our society, fear has become deeply ingrained within us, stifling our ability to express our grievances and anger. We find solace in passive actions like wearing shirts adorned with victims’ faces, lighting candles, and applauding poem readings, but lack the initiative to confront our hurts and voice our discontent. This fear of externalizing our anger in the face of innate evil holds us back, paving the way for our leaders to continue their destructive ways.

Yesterday, we gathered in numbers in front of Castile, a significant show of solidarity that Valletta businesses hoped to see replicated in the future. With submissive looks we waited for a leader who could articulate our concerns. Would it be Jon, Conrad, Isabelle, or even an influencer, to take charge? It was Peppi who emerged, commanding our applause until he thanked the Prime Minister and the cabinet for supposedly “listening to the cry of the people.”

What a peculiar people we are! Driven by fear, we find ourselves thanking even those who mock the Maltese and our governmental systems. We express gratitude to the Prime Minister who, as if by some divine intervention, changed the decision of the “highest institution in Malta,” without requiring another vote. This is the same Prime Minister who, just a few days ago, belittled the wrath of the mother, the appeals of the opposition, and the persistent outcry of the people. Yet, last evening, we were almost expected to think of him as a hero, as if he single-handedly steered the ship back on course and brought us a victory.

Drawing from my 2013 thesis on activism, social media, and art, I firmly believe that today’s events do not constitute a victory for the people. Instead, they appear to be intricately woven into a sick Government plan.

My point is only that we have to be very careful to not accept false victories. If your Prime Minister steps down tomorrow it doesn’t mean that we go home and it’s the end of the fight, which for many Egyptian activists or people present in the protests, it meant this, for many of them. Any change that comes now out of this protest, like the Prime Minister stepping down, is planned. They will have a plan. He’s not just going to step down and there’s going to be victory. There’s going to be a plan to take the power back or there going to be a plan for somebody else to take the power. … acting like the saviour of the people and then once everybody goes home and you don’t have this force of being millions in the street and everybody goes home then the army will start picking at people one by one.
Eleftheriou, M. (Producer) (2013a). Solidarity Message to Turkish Activists: Experience and Warnings from the Egyptian Revolution [Web]. Retrieved April 24, 2014, from http://youtu.be/IEUape6QcU4

In such tragic circumstances, we cannot overlook the fact that last night’s flow of events were not a genuine victory for the people but rather a part of a calculated plan by the government.

I echo the sentiments of Indian guru Sri Nisargadatta Maharaj, who advocates for separating oneself from anger and pain to achieve liberation. However, we must recognize that anger, like obedience, serves a purpose and can be channeled constructively when externalized. Yet, our collective anger remains unexpressed, allowing our leaders to continue their destructive path, undermining the ideals our forefathers fought for, while they find their refuge and tan in Sicily or whereabouts. Anger, when rooted in love, is not synonymous with violence; it does not contradict love but arises from it.

Last night’s gathering was intended as a platform to express the people’s anger, but I think that it unfortunately turned into a missed opportunity. Just before the event, the Prime Minister made an independent decision, causing embarrassment among his parliamentary colleagues. They chose to remain silent, not only accepting the dictates of their votes from a week ago but also the sudden shift in voting direction today. It seems we haven’t learned from past experiences, exemplified by Franco Debono’s now historic 2013 budget speech, where he opposed the government despite being a part of it. Unlike then, Debono remains silent about the ongoing circus where the people continue to dance amidst fiascos and scandals. If this isn’t a true depiction of a circus, then I wonder what else could fit the bill?

Our fearful society’s acceptance of mediocrity and disregard for the well-being of future generations has left me devoid of any pride. The vigil concluded with a seemingly sarcastic Maltese Hymn, where we appealed to God for wisdom for our leaders and strength for the workers. Despite the unfortunate passing of worker Jean Paul Sofia, our leaders continue to evade accountability and inquiries, with an ever-expanding list of pending investigations tucked under their pillow. In the crowd, an architect captured the prevailing disillusionment with his words, “I assure you that no one will spend 30 minutes in prison.”

An island of love

July 12, 2023 | Tberfil

Hemm tfal u tfal. F’ġieh l-ugwaljanza. Hemm tfal li missierhom jorganiżżalhom festin mal-parteċipanti ta’ Love Island Malta u hemm tfal li jiġu miċħuda inkjesta pubblika sabiex jiġu identifikati dawk li qatluhom. X’pajjiż tan-nejk qed ngħixu fih!

Illum dan il-Gvern wera li laħaq qiegħ ġdid. Qiegħ li mhux biss wasslu jitlef kull valur politiku u uman iżda talli wasslu jiċċirkonda ruħu b’poplu ġaħan li għal raġunijiet frivoli jibqa’ jċapċaplu u jħallih jemmen li kollox huwa sew.

B’dispjaċir kbir rajt il-filmati tal-familjari ta’ Jean Paul Sofia jesprimu r-rabja tagħhom fil-binja tal-Parlament u jindirizzaw lil Prim Ministru u lid-dixxipli tiegħu. Ammirajt il-mod kif ikkontrollaw l-emozzjonijiet tagħhom u żammew sod sabiex ma waqgħux fin-nassa ħelwa tal-vjolenza. Wasal iż-żmien li l-poplu jinżel fit-toroq u juri l-għadab tiegħu. Nemmen li qorob iż-żmien tar-rivoluzzjoni. U r-rivoluzzjoni ma ssirx b’sempliċi bidla fil-partit fil-Gvern iżda billi tneħħi l-għamad minn quddiem għajnejn il-poplu xurban li lanqas jaf ‘l fejn hu sejjer. Poplu ġaħan li kulma jmur qed iħaffer il-qabar tiegħu. Dan kollu f’ġieh il-progress, l-identità Ewropea u s-soċjaliżmu marid li jemmen li l-ġid jinstab fil-flus.

Jeħtieġ li kull min għandu xi forma ta’ setgħa jibda jagħti sinjali ċari lil dan il-Gvern. Jeħtieġ li l-Kap tal-Oppożizzjoni jieqaf jindirizza diskors artab qisu ċikkulata fix-xemx. Jeħtieġ li jsiru boycots, jitħassru attivitajiet tal-massa u avvenimenti ta’ skala internazzjonali. Jeħtieġ li l-poplu jfakkar lil dawn il-mexxejja kif għandu jitmexxa pajjiż. Hawn insejjaħ lill-organizzaturi tal-EuroPride Valletta 2023 bħala eżempju, nies li żgur huma sensittivi għal dawn l-inġustizzji, sabiex ma jħallux lil dan l-istess Gvern jużahom. Ma jħalluħx ikompli jippreżenta ruħu bħala paladin tad-drittijiet ċivili, u b’hekk jagħtu sinjali qawwi b’turija ta’ rispett lejn Jean Paul Sofia u familtu.

Kull min huwa ta’ rieda tajba għandu jieħu pożizzjoni ċara kontra din l-attitudni tal-Gvern. B’kull mod, f’kull forma, ejja ngħollu leħinna. Jekk le, jekk hemm xi “imma”… ma ġara xejn. Ejjew nibqgħu ngħerqu f’dan il-baħar ta’ żibel. Sa ma jaħxu lil uliedna wkoll.

Ah, the stark contrasts of equality in our society! We have children fortunate enough to enjoy parties with Love Island Malta participants, while others are left without a public inquiry to bring justice to their untimely demise. Truly, a testament to the pitiful state of our nation.

Today, the Government has hit a new low. It is regrettable that the members of government have not only lost all political and human values but have also surrounded themselves with sycophants who mindlessly and for some frivilous priviledge, applaud them, giving them the illusion that everything is fine.

I was deeply saddened to watch the videos of Jean Paul Sofia’s relatives expressing their anger in the Parliament building, addressing the Prime Minister and his followers. I admired their ability to control their emotions and remain steadfast, avoiding the temptation of violence. The time has come for the people to rise up and express their frustration in the streets. I firmly believe that a revolution is imminent, but it should not be limited to a mere shift in political power. True revolution lies in freeing the disillusioned masses from their ignorant stupor, guiding them away from the self-destructive path they unwittingly tread. This is a collective awakening for a society driven by the pursuit of progress and European identity, tarnished by a distorted form of socialism that mistakenly equates wealth solely with monetary possessions.

Individuals in positions of power must send unequivocal signals to the Government. The Leader of the Opposition should refrain from delivering feeble speeches reminiscent of a melting chocolate bar. Boycotts, mass actions, and the cancellation of internationally significant events are necessary. The people must remind these leaders about the principles of good governance. I urge the organizers of EuroPride Valletta 2023, for example, individuals who are undoubtedly sensitive to these injustices, to not allow this Government to take milage from their socio-political celebration and take a strong stand and call for due respect for Jean Paul Sofia and his family.

It is imperative for individuals with good intentions to unequivocally oppose the Government’s stance. Let us unite and make our voices heard through any means possible. If, however, there are hesitations or objections, then so be it. We will tragically persist in sinking deeper into this wretched sea of filth until it’s our own children’s turn to inevitably fall victim to the consequences.

Beltin qumu!

June 21, 2022 | Tberfil

“Lil tal-Belt ħadd ma jista’ għalina” inħobbu nkantaw bi kburija aħna l-Beltin. Fl-aħħar siegħat qed inkomplu ngħixu sinjali ovvji ta’ kif Beltna ġiet maħkuma minn ħalq uliedha. Il-mexxejja li ma jafux il-valur sħiħ ta’ din il-Belt ġawrha u qed jiddettaw sfeġju wara ieħor, issa “f’idejhom iċ-ċintorin”. Fl-aħħar ħin, kellna sinjal ieħor t’arroganza meta l-Prim Ministru indika li mhux lest jibdel il-ħsieb dwar id-daqq tal-mużika fis-siegħat bikrin ta’ filgħodu anki wara li r-residenti esprimew xewqa li jkunu ikkonsultati.

Ilbieraħ, numru ta’ Beltin irħewlha lejn dik li kienet Pjazza Ħelsien fil-Belt Valletta sabiex jesprimu d-diżapprovazzjoni tagħhom dwar l-Avviż Legali maħruġ mill-Gvern u li permezz tiegħu ser ikun permess li stabbilimenti tal-ikel u d-divertiment f’numru ta’ toroq tal-Kapitali, jibqgħu jdoqqu l-mużika sas-1:00 ta’ filgħodu minflok sal-11:00 ta’ filgħaxija.

L-aħbar ta’ dan l-avviż legali waslet b’sorpriża għand il-Beltin, dan għaliex huma qatt ma kienu kkonsultati f’din id-deċiżjoni. Fl-aħħar jiem sirna nafu wkoll li lanqas il-Kunsill Lokali tal-Belt Valletta ma kien ikkonsultat. Għaldaqstant, il-grupp Facebook Residenti Beltin – Elezzjoni Kunsill Belt Valletta immexxi miż-żagħżugħ Belti Billy Elton McBee, għamel sejħa sabiex il-Beltin jew Vallettani jekk trid, jibdew isemmgħu leħinhom b’risq il-kwalità tal-ħajja tar-residenti tal-Belt Kapitali ta’ Malta u Għawdex.

F’dawn il-kelmtejn ma nixtieqx nidħol fuq il-merti tal-Avviż Legali nnifsu iżda nixtieq nħarbex ftit ħsibijiet dwar ir-reazzjonijiet li kien hemm wara l-pubblikazzjoni tiegħu u wara d-dimostrazzjoni ta’ lbieraħ. Għal kuntrarju ta’ uħud li qalu li kienet serata li ma laħqet l-ebda skop minħabba attendenza fqira, nemmen li d-dimostrazzjoni organizzata minn McBee kienet suċċess. Ta’ lbieraħ kienet inizjattiva minn grupp relattivament ġdid xprunat minn żgħażugħ Belti f’waħda mill-ewwel espożizzjonijiet politiċi tiegħu. Il-bidla qatt ma ssir f’ħakka t’għajn u għaldaqstant min pretenda li lbieraħ isib quddiemu folol ta’ nies, kien sejjer żmerċ. Fl-ispazju llum okkupat b’mistħija minn bollards stil sovjetiku, attendew nies minn kull spettru tas-soċjetà Beltija; fosthom periti, saċerdoti, mużiċisti, nutara, professuri, sidien ta’ boutique hotels, artisti, uffiċjali li jaħdmu mal-Gvern, kapijiet ta’ kumpaniji kummerċjali, maniġers, nisa u rġiel tad-dar, tfal, żgħażagħ, anzjani, laburisti, nazzjonalisti, nies bi ħsieb indipendenti, Maltin u anki uħud li twieldu ‘l barra minn xtutna iżda għażlu li jixħtu l-ankri fl-isbaħ belt. Kien sabiħ ukoll li magħna ingħaqdu kunsilliera kif ukoll deputati parlamentari tal-ewwel distrett elettorali.

Minn aħbarijiet li tfaċċaw matul l-aħħar jiem, sirna nafu li meta mitluba għall-opinjoni personali tagħhom dwar is-sitwazzjoni, id-Deputati Parlamentari tal-Partit Laburista fuq l-ewwel distrett elettorali, iddeċidew li ma jirrispondux għal mistoqsijiet dwar dan l-Avviż Legali. Minflok, il-Partit irrisponda għalihom. Filwaqt li membri tal-oppożizzjoni u anki rappreżentanti tal-PN fil-Kunsill Lokali wettqu dak li kien possibbli sabiex jissapportjaw din il-karba tal-Beltin, ir-rappreżentanti tagħna fuq in-naħa tal-Gvern, għażlu li jisktu.

Ta’ min infakkar li dawk li jirrappreżentawna fil-Kunsill Lokali jew fil-Parlament, huma l-ewwel u qabel kollox, rappreżentanti tal-poplu għall-Gvern u mhux rappreżentanti tal-Gvern għall-poplu. Lanqas ma huma rappreżentanti għall-Partit ta’ kulur jew ieħor. Il-punt kardinali tal-ħidma tagħhom huwa li jkunu ta’ leħen għall-poplu li jirrappreżentaw sabiex isir il-ġid u dan jitgawda b’mod ekwu. Nippretendi wkoll li b’irġulija, ma jċedux il-libertà tagħhom bl-iskuża ta’ lealtà jew ubbidjenza għall-Partit, kif uħud ġew ikkwotati li qalu, u allura jitkellmu favur il-ġid tal-komunità Beltija. Nippretendi li inti li għandek il-fiduċja ta’ Partit kbir warajk sabiex tirrappreżenta lil niesek, għandu jkollok iktar saħħa sabiex titkellem u mhux tkun marbut li tiskot. Kull rappreżentant tal-poplu għandu jgħix il-libertà professjonali u personali tiegħu sabiex jesprimi kull ħsieb matur u indipendenti. Ejja nitbegħdu mill-botta u risposta bejn il-Kunsilliera fuq Facebook u ejja nżommu s-silenzju għal meta s-silenzju jkun f’waqtu. Meta r-resident jibki, ikun il-mument li r-rappreżentant tiegħu iwerżaq, mhux jiskot.

U hawn nasal għall-punt li nistaqsi fejn huma l-Beltin li tassew ibaqbqu għall-Kapitali. Inkunu tassew Beltin mhux meta nitilgħu l-grawnd niċċelebraw xi rebħa, mhux meta niksu sidirna b’tattoos tan-nanniet jew b’xi arma tal-iljun, iżda meta nkunu tassew lesti sabiex insalvaw l-identità tagħna u dak li kien u għadu ta’ valur intrinsiku għalina, bħal per eżemempju, drawwietna u l-ispazji fejn ngħixu.

Fl-aħħar snin tlifna suritna. Ħafna minna ġejna sfurzati mmorru ngħixu lil hinn mill-Belt Valletta u l-famuża “warbbulna ħalli ngħaddu mit-toroq ewlenin” illum qed inkantawha lill-imwejjed u siġġijiet li assedjaw Beltna aktar mill-aktar furbani ħorox. Fl-aħħar snin insterqulna spazji pubbliċi li kienu tal-Beltin, fosthom il-Pjazza tas-Suq. Fl-aħħar snin rajna entitajiet tal-Beltin jittalbu għall-għajnuna u oħrajn mhux Beltin jingħataw spazji mill-aqwa tista’ tgħid b’xejn. Allura nistaqsi, fejn huma “It-tfal tal-Palestina”? Fejn huma dawk li jħabbtu fuq sidirhom u jgħidu li lesti jissieltu għall-Belt u niesha? Wisq nibża li ħafna sfaw ‘mixtrija’ minn xi favur ta’ xi Onorevoli – u lil dawn nitħassarhom. Huwa fatt li hekk kif xi Ministru joffrilek pjaċir, ikun qed jeħodlok lura l-libertà tal-espressjoni sforz lealtà marida u s-“sindromu tal-Manipulazzjoni Politika tal-Kuxjenzi.” (Montebello, 2010)

Iżda ejja ngħidu kollox. Fadal xi ftit Beltin ta’ sinsla u li mhux jaraw biss il-but jew il-karriera iżda l-kwalità tal-ħajja b’mod ġenerali għal min jgħoġbu jgħix jew irabbi familja fil-Kapitali. Lil dawn insibuhom miġbura fi gruppi fuq Facebook fosthom il-Valletta Residents Revival u appuntu r-Residenti Beltin. It-tama tiegħi hija li permezz ta’ dawn l-inizjattivi, ningħaqdu sabiex insemmgħu leħinna quddiem inġustizzji li qed iseħħu. Importanti li nkunu vuċi waħda u mhux separati sabiex ma nħallux lil min jirrapreżentana jkompli jiżbalja. Beltin qumu! Qabel isikktuna darba għal dejjem. Tħallu lil ħadd jixtri l-libertà tagħkom u imħabbitkom lejn il-Belt Valletta! U jekk hemm xi ħadd mhux Belti jaqra dan, infakkru li l-problemi tal-Beltin huma prekursuri għall-problemi fil-belt jew raħal tiegħu ukoll.

Inħeġġeġ lil kull Belti ta’ vera sabiex ikun preżenti għall-attività li qed jorganiżża l-grupp Valletta Residents Revival quddiem il-bini tal-Kunsill Lokali, għada l-Erbgħa għall-ħabta tat-15:30, eżattament qabel tibda l-laqgħa tal-Kunsill Lokali. Kuraġġ Arċipierku, Dijuballi u Mandraġġ!

Riferenza
Il-Fidwa tal-Anarkiżmu, Mark Montebello, 2010.

Dwar Jon u Mario Philip

May 7, 2022 | Tberfil

Għadni kif segwejt il-poddata ta’ Jon Mallia mal-ex kollega Mario Philip Azzopardi (MPA). Diskursata oħra nteressanti li ħarġet veritajiet varji dwar karattru li b’mod ġenerali jiġġenera rabja lil ħafna nies, iktar minn kemm iġġenera Baggio nhar is-17 ta’ Lulju 1994. Nemmen li kif qal Jon, ħafna minn din ir-rabja ġejja mill-famuż intervent li flimkien ma’ oħrajn MPA għamel fis-silta tal-kampanja tal-Partit Laburista għall-Elezzjoni tal-2013 u li eventwalment urietna li kienet farsa.

Ma’ MPA ħdimt madwar sentejn u nofs fil-Fondazzjoni Valletta 2018 u kien fil-mumenti fejn iddiskutejt u rraġunajt miegħu dwar ħidmietna li ammirajt il-passjoni tħeġġeġ fih – kemm meta sħajjiltu l-Vesuvju fl-isplużjoni li jmissu, kif ukoll meta stħajjiltu teddy bear imdaqqas lest biex jitrassas. Forsi għax kif jgħidu l-kollegi tiegħi illum, jien twajjeb, nadatta ruħi ma’ kulħadd, ndum ma’ nirrabja u xi snin ilu insejt l-ego tiegħi x’imkien u qatt ma mort niġbru lura? Minjaf! Filfatt it-taħdita ma’ Mallia kienet tkun iktar interessanti li kieku MPA irrakkonta l-esperjenza tiegħu meta kien inħatar Direttur Artistiku tal-Fondazzjoni Valletta 2018. Jaf kont inġedded xi memorji, insolvi xi misteri u nikkonferma xi fatti.

Issa li smajt lil MPA jiddeskrivi l-iskript tal-produzzjoni “ix-Xiħa”, nista’ ngħid li fformulajt opinjoni dwar il-każ li fih it-Teatru Manuel ikkanċellalu din il-produzzjoni. Bil-premessa li jien ma qrajtx l-iskript, naqbel ma’ MPA li kemm-il darba tinkiteb storja li fiha jkun hemm karattru ta’ blogger li tinqatel, ma jfissirx li dik hija essenzjalment personifikazzjoni ta’ Daphne Caruana Galizia. L-istess jekk nirreferi għal karattru ta’ raġel imsallab ma’ salib – ma jfissirx li qed nitkellem dwar Kristu u jekk nirreferi għal Prim Ministru korrot mhux nalludi għal… fhimtni. Minn naħa l-oħra kull awtur intelliġenti jaf li jekk ser jagħmel dawn it-tip ta’ riferenzi, f’mumenti fejn is-soċjetà għadha ġġor ħasda, feriti u rabja dwar qtil makabru u kodard, ir-riferenzi implikati jiġu kemmxejn ovvji, le? Dan speċjalment ma’ poplu li mhux imdorri jomgħod qabel jibla’. Nemmen ukoll li awtur kontemporanju, intelliġenti u kreattiv jista’ jagħmel dawn ir-riferenzi b’mod kreattiv sabiex jinstiga dubju u allura aktar interess madwar kitbietu.

Naqbel ukoll ma’ Chris Gatt li saħaq li din il-bidla fil-ħsieb fl-aħħar minuti turi li d-direzzjoni tat-Teatru Manoel ma kinetx kapaċi tirreżisti il-pressjoni pubblika, jekk mhux politika wkoll. Jiena nżid nistaqsi kif ladarba ħadd fost l-atturi ma xamm xi riskju jinten meta l-iskript ġie mgħoddi lilhom, dawn ħarbu mil-produzzjoni hekk kif qamet il-kritika!

MPA sejjaħ “traġedja” il-fatt li l-ebda artist ma’ tqanqal sabiex jissapportja l-kawża tiegħu favur il-produzzjoni “ix-Xiħa”. Naħseb Mario jaf biżżejjed kif fil-kamp artistiku Malti, mhux biss dak teatrali, is-sapport u l-kollaborazzjoni fuq livell politiku-soċjali ma’ jeżistux. It-traġedja hija magħmula minn artisti li jibżgħu jikkritikaw is-soċjetà attwali; uħud sabiex jevitaw li jiġu ttimbrati “negattivi” filwaqt li oħrajn jinteressahom biss li jkunu fil-klikka irrispettata sabiex l’opportunitatjiet mal-Gvern ma jitnaqqsulhomx u jkunu jistgħu jdoqqu t-trombi hekk kif jinawguraw il-proġett li jmiss. Issib ukoll dawk li għalkemm fil-privat jikkritikaw lill-Gvern, jisktu fid-dominju pubbliku sabiex jibqgħu jidhru sbieħ quddiem xi Ministru u entitajiet li jroxxu l-flus. Fl-aħħar mill-aħħar qed ngħixu f’pajjiż b’kultura msejsa fuq il-flus!

Rigward il-klikek elitisti li jirrenjaw fis-soċjetà artistika, ma nistax ma naqbilx ma’ MPA. Fil-kamp tal-arti viżiva din ir-realtà iltqajt magħha taħt il-bandiera tal-lingwi, tal-klikek u tal-appartenenzi kulturali. Meta stajt, pruvajt niġġieled ħafna dan il-klassiżmu; mostru moqżież li sfortunatament għadu madwarna.

Nammira l-mod ġenwin kif MPA spjega kif ippreżenta l-idea tal-iStaġun Teatru Malti lill-Gvern sabiex jingħata grant. Anki jekk ma taqbilx miegħu, tisimgħu jitkellem u tħoss qalbu tħabbat. Niskanta kif il-Gvern temm is-sistema ta’ one-to-one deal fuq grants billi waqqaf awtorità bħall-Kunsill tal-Arti, iżda xorta ippermetta dan it-tip ta’ pitching kemmxejn old school. Ma jkunx ġust li filwaqt li min hu b’saħħtu jħawwel, numru ta’ artisti validi ikollhom jgħaddu mill-martirju tedjanti tal-proċess tal-applikazzjoni għal dan l-istess dritt li jwettqu l-ħolm kreattiv tagħhom. Filwaqt li l-metodu ta’ MPA huwa iktar prattiku, is-sistema adottata llum hija intenzjonata li tkun iktar ġusta fil-prinċipju u għaldaqstant għandha tkun applikata b’diliġenza fuq kulħadd, f’ġieħ is-sewwa.

Nagħlaq billi nsellem lil MPA u nħeġġu sabiex jinfatam minn teatru partikolari wieħed, anzi jipprova jirriġenera oħrajn bħall-Orpheum u r-Rialto, ironikament propjetà tal-Partit Laburista, jekk m’inix sejjer żball. Inħeġġu wkoll jerħi r-rabja u dipressjoni (kif indika hu fl-aħħar kummenti ta’ din il-poddata) sabiex iqarreb aktar lejn il-poplu matur billi jistqarr b’saħħa li l-valuri soċjalisti li seffaq wiċċu għalihom fl-2013 illum m’għadekx issibhom fil-Partit Laburista, daqs kemm baqa’ ma nstabx dak il-ballun ta’ Baggio.

Il-futur huwa sabiħ, Ġaħan!

March 26, 2022 | Tberfil

Il-jum tat-tribù Maltin wasal. Il-jum meta il-folla fuq din il-“ġungla tal-konkos” demokratika jkollha l-unika opportunità li ssemma leħinha, wasal. It-traġitt lejn dan il-jum kien kemmxejn paċifiku din id-darba. Ikolli ngħid kien vjaġġ monotonu. Forsi għax il-modgħija u anki d-destinazzjoni kienu magħrufa minn kmieni – fatt magħruf, għalkemm ironiku.

Hemm min tenna li l-għażla ta’ llum hija bejn il-passat u l-futur. Le mhix. L-għażla li ser inwettqu llum hija għażla ta’ valuri li kull wieħed u waħda minnha ser twettaq fi sfida mal-kuxjenza. Fl-aħħar snin ġiet ipperpetwata l-kultura fejn kollox huwa suġġettiv u l-kritika hija meqjusa bħala ċajt u allura injorata sa ma tintesa. Laqat il-likk sieħbi Jon Mallia meta fil-poddata tiegħu ma’ Fredu Sant spjega kif anki quddiem kummenti serji li għadda huwa stess, il-Pulizija ma kellha l-ebda reazzjoni. Indikazzjoni ċara ta’ kif il-Gvern jinjora l-verità sabiex jevita kull forma ta’ ġuri. Il-biża tal-Prim Ministru li jattendi intervisti varji, fosthom ma’ Mallia u Times of Malta, hija xhieda oħra ta’ dan l-atteġġjament beżgħan mill-verità.

Filwaqt li ħafna waqgħu għal din il-perverżjoni tal-intelliġenza, il-kuxjenza tibqa’ tissielet, għalkemm fgata minn aljenazzjonijiet varji. Hemm ġew fil-kaxxa, bħal f’qabrek, tkun waħdek, forsi quddiem Alla, u kull darba li b’vot titnejjek bil-kuxjenza tiegħek, issammar musmar ieħor, li ma jinqala’ qatt, f’sidrek stess. U meta tħabbat fuq sidrek “ħtija tiegħi” waqt xi quddiesa, id-demm tħossu jċarċar u jċappas.

Fl-aħħar snin għexna żmien fejn l-illegali huwa permess, l-abbuż mill-awtorità sar norma u l-flus saru riga li biha tkejjel il-ġid. Bil-lingwa tal-flus twettqet strateġija li nisġet lil Ġaħan f’għoqda ta’ lealtà li ddardar lejn il-Gvern. Għax bil-flus tgħannaq u tbus. Bil-flus issalva lil Barabba qabel l-Għid. Bil-flus toffri xogħol tajjeb lil min ma jistħoqqlux u dan isir suldat tiegħek għal dejjem, u theddida għal min jażżarda jikkummenta dwarek.

L-aħħar ħames snin kienu snin li fihom ġiet ikkultivata u mxerrda biża li wasslet lill-poplu sabiex jiskot quddiem il-ħażen jew saħansitra jinterpreta l-istess ħażen bħala verità. Din il-biża twasslet ukoll f’forma ta’ obbligazzjoni, sabiex ħafna nies jivvutaw lill-Gvern “għax dan jgħaddilna ħafna xogħol”. Fost l-akbar vittma insibu l-artisti Maltin, siekta quddiem tant inġustizzji li ma jmurx jitilfu xi fondi tal-Gvern jew jitilfu r-rispett ta’ xi gallerista popolari! X’mistħija! Din l-omertà twassal lil Ġaħan jemmen li kollox huwa sew u li l-mewġ jinsab biss fil-baħar.

“Kabbarna l-ekonomija”, “Irridu nkabbru l-ekonomija” – inkabbru, inkabbru, inkabbru fuq gżira li ma tikbirx. Inkabbru u nifgaw. Inkabbru u neqirdu. Inkabbru u mmutu. Inkabbru, niġu abbużati u ndaħħku lill-Ewropej bina – kif ġara ma’ Maurizio Crozza fi Frar li għadda. Gvern li jrid jibqa’ jkabbar l-ekonomija u mhux itejjeb dik preżenti huwa gvern b’riċetta għall-mewt ta’ pajjiżna.

“Il-futur huwa sabiħ” jgħid il-billboard konklussiv. Dan forsi b’riferenza għax-xirjiet, televiżjonijiet, apparat u rigali varji li tqassmu b’xejn ma’ ċertu nies fl-aħħar ġranet, sabiex jinxtara s-sapport fl-aħħar ħiniijiet. Sabiex Kristu jinbiegħ. Fl-2013 fdajna, jien l-ewwel wieħed, lil min iddieħak bina. Fl-2018 ma fdajt lil ħadd. L-aqwa żmien kien farsa u minflok, fl-aħħar ħames snin waqqajna lil Malta f’medjokrità aktar profonda minn qatt qabel. Issa għażliet m’għandix.

Teħilx hawn taqra! Sarlek il-ħin! Qum u mur ivvota. U kif toħroġ iġbed il-bieb warajk. Isa!

Ir-raġel fuq is-sur u lil hinn minnu

November 21, 2021 | Tberfil

Is-sagħtejn neqsin għoxrin ta’ filgħodu u l-poddata ta’ Jon Mallia tinsab għaddejja taħt dan id-dawl abjad; bħalissa fid-disgħa u għoxrin minuta tagħha. Kemm hu kalm dan Matthew Caruana Galizia. Nibqa’ niskanta. Imma ejja nħallu dak il-misteru fil-ġenb.

Fl-aħħar snin il-kapaċità li ndawwar ħsibijieti fi kliem miktub, jew ejja ngħidu ittajpjat, naqsitli sew. Ir-raġuni għadni ma skoprejtiex għalkemm għandi suspett li kollox huwa frott kumment aħdar li kienet qaltli waħda mit-tfajliet li fil-passat stqarrew li ħabbewni. Biss illejla kif smajt lil Matthew jgħid “we need a cultural change”, reġa’ iċċaqlaq il-vulkan ta’ fija u ġejt sa ħdejn il-kijbord, biex nikteb u nipprova ngħaqqad kitba qasira li baqgħet fil-limbu.

Ħasra li Matthew Caruana Galizia ma jitħadditx bil-lingwa Maltija. S’issa YouTube qed jimmarka 11,126 viżwaliżżazzjoni tat-taħdita tiegħu ma’ super Jon. Probabbli dawn huma l-konvertiti Maltin li kapaċi jifhmu dak li qed jipprova jgħid. Ninsab ċert li l-Ġaħan, ossija dawk il-fidili li rrefera għalihom Zammit Lewis, lanqas tgħaddilu minn rasu jisma’ dwar il-verità ta’ dan ir-raġel. Dnub.

F’silta minn tiegħu, Jovanotti jgħid “Dicono che è vero che ogni sognatore diventerà cinico invecchiando”. Sa ftit snin ilu kont nistmerru b’qalbi u ruħi kollha dak il-vers. Illum nifhmu u nasal nassoċja ruħi miegħu. Illum iċ-ċiniżmu nsibu mediċina sabiex meta naħseb dwar is-soċjetà li fiha ruħi sabet postha f’dan il-ġisem, nikkalma u ngħix ġurnata oħra mingħajr ma neħodha wisq bi kbira.

Ilbieraħt lura inqala’ kjass dwar erbgħa idjoti li nqabdu fuq vidjo iħajjru persuna f’diffikultà psikoloġika sabiex itiha għal isfel minn fuq is-sur f’Hastings. Xi uħud ħarġu bi ħġarhom jiċċaraw li dawn huma biss ftit u li ma nistgħux ngħidu li dan huwa l-istat tal-Malti fl-2021. Fl-istess waqt fuq Facebook, Malti kwalunkwe daħal jgħajjar ġuvni li tilef ħajtu traġikament f’inċident tat-traffiku u bħala reazzjoni aktar Maltin bagħtuh jieħdu f’għoxx familtu u f’għoxx l-aħħar mejjet tiegħu. Fl-istess waqt, Caruana Galizia qed jitkellem fuq “stupidity and bribery” li tirrenja fil-klassi politika ta’ dan il-pajjiż u fl-istess waqt qed niftakar fuq kemm nies iċċelebraw il-fatt li ladarba Maltija għajjrithom, kien ħaqqha li “tinġabar biċċiet” minn għalqa fil-Bidnija. Hemm bżonn infihem il-matematika f’dan kollu?

Malta, niesha u l-kultura tagħhom huma morda. Dan il-pajjiż tnawwar fil-qalba tiegħu. Dan il-pajjiż biegħ ruħu għall-flus għax iqis il-flus bħala l-uniku valuta valida. Dik hi l-kultura tagħna. Jekk qatt ma rrealiżżajt, il-Ministeru tal-Kultura filfatt, ma jindirizza qatt il-kultura! Il-kultura mhix il-programm artistiku li organizza l-Ministru flimkien mal-Kunsill tal-Arti. Il-kultura mhix l-avvenimenti tal-Valletta 2018 jew il-VCA. Mhix is-siti restawrati mimlija monstri sagri ta’ Heritage Malta. Il-kultura mhix kunċert ta’ vjolini fit-Teatru Manoel jew xi sessjoni tat-teatru ta’ Teatru Malta. Dawn li semmejt huma biss ftit minn eluf ta’ aneddoti jew, għodda storiċi u artistiċi, li jistgħu jiffaċilitaw sabiex il-Malti jipprattika kultura animata, infurmata u kreattiva.

Il-kultura, fl-aħħar mill-aħħar hija l-kwalitajiet u drawwiet tal-poplu llum… sottomess, jekk mhux kompliċi, għall-organizzazzjoni kriminali li tmexxih. Kultura b’faqar ta’ ġudizzju kuxjenzjuż. Kultura li tiċċelebra d-donazzjonijiet sfurzati fl-Istrina. Kultura tal-politikament korrett maħduma apposta sabiex ma tħalliniex inlissnu l-verità sħiħa. Kultura ta’ artisti li lanqas għandhom ħila jagħmlu kumment kritiku kontemporanju b’xogħolom iżda jintilfu jorgażmaw bis-superlattivi għal kull idea fqira li tiġi maqsuma fuq il-mezzi soċjali. Basta jilgħaqu. Basta jdawwru tazza nero d’avola u lira. Kultura ta’ sistema edukattiva li tipproduċi ġurnalisti bla kapaċità li jinvestigaw lil hinn mill-ħmerijiet fuq Facebook u Tik Tok. Kultura ta’ nies influwenti li jibqgħu jgħidu li kollox “business as usual” li ma jmurx tikrolla l-ekonomija. Kultura tad-dnub u mhux tal-imħabba. Dik kultura: “bribery, corruption” u magħhom inżid “alienation”.

It-tama tiegħi f’dan il-pajjiż spiċċat biċċiet f’għalqa – forsi kontemporanjament mal-mewt tal-ġurnalista. Jista’ isalvana biss żmien ta’ uġiegħ psikoloġiku u fiżiku kollettiv li jħassar dak li aħna u jwellidna ġodda. “Kunflitt aħrax, gwerra qalila”. Dejjem noħlom f’dawk u fl-“ilsna twal tan-nar jibilgħu Strada Rjali”. Jista’ jsalvana baħar dmugħ li forsi jaħsel d-demm mis-semm. Forsi jinxfilna lsienna quddiem bniedem fuq xifer is-sur. Forsi nsalvaw ruħna, jekk fhimna r-regoli ta’ din il-logħoba!

L-aqwa (li) fl-Ewropa

June 7, 2020 | Tberfil

Għadna kif smajna l-istqarrija tal-Prim Ministru u l-osservzjonijiet akuti tiegħu dwar id-deċiżjoni li ttieħdet matul dan il-lejl tas-sebgħa ta’ Ġunju, li jiddaħlu l-persuni li kienu fuq il-Captain Morgan Europa II.

Nibqa’ affaxxinat nisma’ lil-Prim Ministru tiegħi jammetti, sa fl-aħħar, li l-Unjoni Ewropea (għalkemm hu rrefera għall-Ewropa) ħallietna waħedna. Jinsab dispjaċut u rrabjat! Fl-stess waqt jiċċelebra l-fatt li mar il-Libja u li l-mara wissietu li ma kinetx deċiżjoni responsabbli.

Biss, Robert Abela jiftakar li meta t-Taljani permezz ta’ Salvini (25 ta’ Ġunju 2018) u aktar tard Di Maio (2 ta’ Frar 2020) marru lejn il-Libja għax huma wkoll stqarrew li l-Ewropa nesithom, dan il-Gvern lagħbha tal-cool u baqa’ sieket josserva minflok akkumpanjahom? Niftakar li fiż-żmien meta Salvini ħa l-inizzjattiva li jmur il-Libja, dan ġie njorat minn ċertu kmamar tal-aħbarjiet b’editorjali maħduma biex jitnejjku bih u eventwalment biex jiċċelebraw il-fatt li dan ma kienx rebaħ il-Gvern fl-aħħar elezzjoni – bla ma rrakkontaw il-farsa li saret biex dan seħħ.

Illum nieħu gost ninnota kif il-kmamar editorjali Maltin għadhom interessati f’dak li twettaq l-Ingilterra, anki wara li din ħarġet bi kburija mir-rabtiet tal-UE. Aħna kkunsmajna sittax-il sena s’issa u filwaqt li rbaħna l-opinjoni pubblika billi tajnihom xi erba’ scholarships u impiegi ta’ lussu f’pajjiżi oħra, ġibna pajjiżna dipendenti mill-UE u maħkuma minn valuri tal-plastik. Sadattant iħalluna nifirħu b’rixna li aħna l-aqwa fl-Ewropa.

Kummiedja ħelwa wisq fejn il-Prim Ministru baqa’ sorpriż kif dawk abbord irvillaw wara tant ġranet imsakkrin ġo loqma dgħajsa.

L-UE saret mudell finanzjarju u xejn aktar. Anki sempliċement salvataġġ ta’ persuni mill-ibħra ġie mfassal fi proġett finanzjarju minflok inizjattiva ġenwina u libera għall-ħarsien tad-drittijiet umani. Illejla rajna tmiem din il-kummiedja tal-Captain Morgan, irrakkuntata b’mod ħelu wisq sieħbi Arist Cordina. Kummiedja ħelwa wisq fejn il-Prim Ministru baqa’ sorpriż kif dawk abbord irvillaw wara tant ġranet imsakkrin ġo loqma dgħajsa. Jekk tassew ried li jħalli lil dawn il-persuni ‘l bogħod minn xtutna, missu allura salva lill-ekwipaġġ, appuntu kif talbuh u mhux niżżel lill-agressuri. Hemmhekk konna naraw jekk tassew kienux iżommu mat-theddida u jisplodu ċ-ċilindru tal-gass. Minn naħa l-oħra jekk tassew ried ikun uman u joffri għajnuna allura missu daħħalhom l-art minnufih jew wassalhom lura minn fejn telqu b’mod dinjituż!

Bħal sieħbi Arist nistaqsi għalfejn tant sforz għal din il-kummiedja kollha li kellha epilogu tant ovvju? Ir-risposta jkolli ngħid li hija waħda finanzjarja illum ukoll. Issa COVID għadda u d-dgħajsa rriduha lura għat-turisti. Illum il-flus kollox! Tkellem lin-nies, anki dawk ta’ ruħ tajba, u tinduna kif l-UE rnexxielha li mill-biżà tal-faqar tibni għoġol tad-deheb li kulħadd qed jadura. U fejn hemm l-allat foloz ilkoll kemm aħna nafu x’hemm.

Insellem lil dawk il-Maltin li f’dan il-jum, mitt sena ilu u waħda, issieltu għall-valuri li l-ħakkiema kienu fgaw u nittama li xi darba jispirawna sabiex nerġgħu nqumu u nirbħu lura l-valuri tagħna.

Taħt Santa Luċija

March 14, 2020 | Artistic

Ġejt bla mistenni
fis-serqa ta’ filgħaxija,
imneżża’ mir-rieda
taħt Santa Luċija.

Bis-swaba tmelles xagħri,
itterraq tikmix idejja.
Riħatek balzmu.
Anġlu t’inkejja.

Isqini nbid minn sidrek,
bħall-ħalib li sqietni ommi.
Għerriqni fi ġmiel ħarstek,
xufftejk serraħ fuq fommi.

Wellidni bħal f’bikja,
ċesarja telf id-demm.
Waħħadni ma’ ruħek,
sakkarni hemm.

Missier il-Maltin

February 12, 2020 | Tberfil

Għaddiet festa oħra u uħud minn sħabi diġà ġiethom l-ispirazzjoni jiktbu kelmtejn u jiżżu ħajr lil min jistħoqqlu. Jien stenbaħt f’nofs ta’ lejl u intfajt inġedded il-memorji ta’ dawn il-ġranet tal-ġenn, imma ninduna li mpossibbli tlaħħaq: kummenti, ritratti, vidjos, artikli online, tags u varjetà ta’ ħoloq oħrajn. Lili saħansitra kwotawni ta’ LovinMalta bir-ritratt “Ibda għodd”! Għadni mpressjonat bis-sett ritratti ta’ Sebio Aquilina u vera qed nistenna bi ħġari x-xogħol ġdid ta’ sieħbi Carl Farrugia! Ħafna u ħafna materjal ta’ reazzjoni li tassew ifakkarni li dak ix-xogħol kollu ta’ matul is-sena, għandu skop tajjeb u wiesgħa. Skop li anki jekk mhux kulħadd jasal jinterpreta fil-qofol sħiħ tiegħu (għax mhux faċli), xorta waħda għandu effetti kollaterali mill-aktar sinjuri.

Ħadd ma jista’ jiċħad li l-missjoni tagħna l-Pawlini li nfakkru lill-poplu Malti dwar din il-ġrajja li tassew seħħet f’Malta, nisġet u għadha tinseġ l-identità u l-kultura ta’ poplu fuq ħafna livelli fosthom dak reliġjuż, spiritwali, politiku u soċjali. U għalhekk li l-Pawlini jħossu mhux biss pjaċir iżda wkoll responsabbiltà fl-organizzjoni ta’ dan l-avveniment.

Dejjem nieħu pjaċir nara kif nies li jiġu għal din il-festa għall-ewwel darba, ma jieqfux jikkumplimentaw. Kulħadd imur lura b’qalbu tħabbat ftit iktar ikolli ngħid.

U jien? Ilbieraħ bkejt quddiem Pawlu; mhux għax irrid wisq jien! Għall-grazzja t’Alla, il-Mangion biss induna u ta’ ġentlom li hu ġie tani tgħanniqa. Bkejt b’riżultat ta’ rabja u pjaċir li ltaqgħu fl-istess mument. Rabja dwar ħolm li jibqa’ ma jirrealiżżax ruħu, u dwar mistoqsijiet li għadhom u ser jibqgħu għal dejjem mingħajr risposta. Fl-istess waqt il-pjaċir b’festa li ġġib il-ħajja u b’komunità ħelwa li fl-aħħar qed terġa’ toħlom.

Wara dawn il-ħafna posts sbieħ fuq il-mezzi soċjali hemm rakkonti ta’ sfidi kbar. Hemm grupp ta’ nies li jaqdfu kuljum, idaħħlu idejhom fil-but, jiddedikaw ħinhom u jissagrifikaw lilhom infushom u lill-familji tagħhom. Wara t-tlellix tal-posts fuq Facebook, hemm laqgħat, wara laqgħat, wara laqghat. Hemm diżgwidi, hemm feriti, hemm persuni li jaħdmu għar-rikonċiljazzjoni, hemm suċċessi kif ukoll diżappunti.

U ħabib tiegħi qalli: “dawn il-festi m’għandekx bżonnhom. San Pawl bik u mingħajrek xorta ġie u telaq”. U hawn il-bużillis. Għax aħna l-Pawlini mhux talli nemmnu li San Pawl wasal fuq din l-art iżda nafu li għadu hawn, magħna, fostna, fina. Kif? Sempliċi.

San Pawl wasal għandi permezz ta’ missieri Vincent (aka Ċensu) li żgur ma jridhiex ta’ qaddis miexi fuq l-art iżda li fis-silenzju, u forsi bla ma jaf, dejjem urieni u għadu jurini li dak il-prinċipju Pawlin ma tgħixux biss billi mis-26 ta’ Diċembru sal-10 ta’ Frar, iddoqq l-marċi tas-Società La Valette fuq volum li jtarrax, imma billi fis-siegħa tal-prova, tkun hemm. U Ċensu dejjem hemm kien u hemm għadu, avolja mbenġel bid-daqqiet ta’ ponn tal-ħajja.

U jekk wasalt s’hawn u mingħalik li dan it-tip ta’ raġunament nasal għalih jien biss, nassigurak li sejjer żmerċ bil-kbir. Ejja hawn, tkellem man-nies u għodos fil-fond ta’ twemminhom u l-kultura tagħhom, u forsi tibda tifhem li San Pawl m’huwiex biss vara tal-bliegħ għalina l-Beltin. Il-grigal, is-sikka, in-nawfraġju, il-pruwa mwaħħla u l-poppa mfarrka, l-għawma u l-ħelsien mill-għarqa; huma metafori misluta minn rakkont veru. Metafori li jtuna skop u tama f’ħajjitna. U ta’ dan aħna nafu li fortunati.

Grazzi? Hemm wisq. Imma b’mod spontanju jiġuni ftit grazzi li nixtieq niddokumentahom għal dejjem hawn. Żgur mhux forsi, lill-arċipriet Dun David John Cilia li laqagħni, anki fuq livell personali, b’rispett liema bħalu. Grazzi għall-enerġija, serjetà u tbissima li ġibt miegħek. Naħseb irċevejna rigal kbir din is-sena! Grazzi wkoll lill-assistent tiegħu Dun David Torpiano, bniedem kolt u li wassal ċertu serenità bl-istil ta’ ħidma tiegħu. Tassew żewġt irġiel li jispiraw.

It-tieni grazzi tmur għal dawk il-ħabbrieka ta’ wara l-kwinti li rari jaqilgħu “grazzi”. Hemm kwantità imma fuq livell personali nirringrazzja lil Martin Gravina u Louise Fenech li bil-karattri uniċi u kkuluriti tagħhom, huma ta’ ispirazzjoni kontinwa.

It-tielet grazzi tmur lill-Għaqda tal-Pawlini; li dis-sena qed tiċċelebra l-ħamsin sena mit-twaqqif tagħha; kumitati, fergħat u membri attivi. Għandna wisq ġmiel bejnietna – u dawn ir-riżultati huma xiedha – ejja nibqgħu nibżgħu għalih! Grazzi kbira mmens lis-Segretarju u ħabib Douglas li għalkemm kellu kull raġuni sabiex iwaqqaf jew inaqqas il-kontribut tiegħu fl-aħħar xhur, baqa’ hemm bis-saħħa u kkonferma dak kollu li ktibt jien hawn fuq. Għax anki hu kellu gwida soda li għaddielu valuri li ma jħassarhom ħadd u qatt.

L-aħħar grazzi lil Ċensu, missieri. Dan ir-ritratt miegħu quddiem dak li hu semmieni għalih u laqqani miegħu sa minn meta kelli 15-il jum. Grazzi ta’ kollox pa.

A loaf for dignity

A Missed Opportunity. A false victory.

Popular Posts

Popular Projects

Archives