Category: Tberfil

Ċaw teżor! – Tislima lil Sabrina Carabott

October 29, 2017 | Tberfil

L-isbaħ ġuvni tal-univers, jew aħjar, San Lawrenz, dalgħodu qaleb is-siegħa u stenbaħ bik ħdejh Sab! Forsi bħali ma stennikx daqshekk malajr, imma l-ġlieda li ġġilidt, ta’ mara kuraġġuża li dejjem kont, kienet iebsa u kiefra.

Ħallejtek ilbieraħt lura bi ftit kliem. Kellek kull intenzjoni li titbissimli għalkemm lanqas dik ma baqgħet xi ħaġa faċli. Sejjaħtli hekk kif dħalt ħdejk u fil-ftit ħin li qattajt ħdejk ħassejtek kalma, f’ċertu paċi – minn dik li kull gwerrier ikollu anki jekk iħoss li t-taqbida ser tirbaħlu.

Meta fl-1998 dħalna nistudjaw fiċ-Ċentru tal-Arti u d-Disinn Emvin Cremona, fil-Belt Valletta kont insib gost fil-mod xejn raffinat kif kont tirrelata. Risposta lesta għal kull inkejja, tbissima u daħka għal kull mument sabiħ u kelmtejn ċari u tondi għal kull kedda. Wara sena kont iddeċidejt li tieqaf għax ma ssaportejtx ir-rutina ddixxiplinata żżejjed tad-disinn. Ridt tesplora u ridt tkun man-nies. Ridt tiġri, tifraħ u tferraħ. Kont mimlija entużjażmu.

L-istess fil-lezzjonijiet tal-arti li konna mmorru filgħaxijiet flimkien fil-Belt. Id-dixxiplina żejda kienet tkiddek. Għax in-natura tiegħek kienet dejjem dwar spontanjetà, kulur, espressjoni u emozzjoni. Niftakrek taqsam miegħi ħsibijiet u kitbiet. Uħud dwar l-arti, oħrajn dwar l-isports, il-familja, il-politika u r-reliġjon. Niftakrek tipprova tikkonvinċini li b’xi mod il-Birgu hija belt isbaħ mill-Belt Valletta jew li ta’ San Lawrenz festa isbaħ minn tan-Nawfragu! U ħallina Sab!

Gerrbu s-snin. Il-kaxxa tat-telefon ta’ Triq Merkanti ma’ bqajtx nużaha u llum lanqas biss għadha hemm. Minjaf x’kienet taħseb Annie ta’ Sultana tal-gazzetti, alla jaħfrilha – jekk qatt innutat li wara li nixtri telecard kont niġi nċempillek ftit u ndumu xi siegħa nieħdu ras xulxin!

L-aħħar darba li tkellimna sew f’dik il-kamra l-isptar, tarrafna ħafna memorji lil xulxin u l-ammirazzjoni reċiproka li kellna għal xulxin. Ħbiberija sempliċi u ġenwina. Kuntent li sibna ħin nitkellmu u ngħidu dak li dejjem ħsibna.Fi żmien l-10 t’Awissu gawdejna ftit mumenti mill-festa ta’ Lawrenz. Int kont għal qalbek ovvjament. Ħadt gost inlaqqek ma’ nies li llum huma mportanti għalija. Anki huma ħadu gost li saru jafuk. Illum kburi li fl-aħħar xhur kellna ċans nerġgħu nitkellmu ftit. Ħadt gost nerġa naġġorna ruħi fl-avventuri tiegħek madwar id-Dinja u kull ħolma u ħsieb li kellek. Ħadt gost ukoll nemmen li jien stajt kont ta’ sapport f’mument iebes ta’ din l-avventura li jisimha ħajja; u li int għaraft tgħix b’entużjażmu sħiħ.

Int tlaqt. Kien għad hawn bżonn tal-brijju tiegħek imma konvint li bħalissa l-ispirtu tiegħek jinsab serħan. Kif għidtlek, kulħadd għandu kliem ta’ tifħir dwarek u dan l-aqwa ċertifikat li ġbart minn din il-ħajja. Ċertifikat li minnu gawdejna xi naqra wkoll aħna li missejna mal-karattru spontanju u ġenwin tiegħek.

Ħa nieqaf hawn. Il-memorja tiegħek ankrata hawn. L-imħabba lejn Malta u lejn il-Birgu fuq kollox. L-imħabba lejn il-ħajja u dak kollu li jġib avventura, ferħ u paċi. Tassew teżor tal-ġirbin! Grazzi u prosit

Konverżjoni

January 25, 2015 | Tberfil

‘Konverżjoni’

Intriganti din il-kelma. Speċjalment għal Pawlin, illum fil-25 ta’ Jannar. Skond id-dizzjunarju ta’ Aquilina, din il-kelma tirreferi wkoll għal bidla, eżempju, ta’ flus jew direzzjoni fiżika.

Sforz ir-reliġjon u l-kultura artistika li kbirna fiha, ix-xena tal-konverżjoni ta’ Sawlu dejjem rajniha bħala mument kważi kważi eleganti jew l’iktar l’iktar drammatiku. Biss, ftit minuti ilu wara li qrajt l-istatus ta’ Facebook ta’ sieħbi Stephen Baldacchino li ftit jiem ilu kien involut f’inċident tat-traffiku ikrah ħafna, ħsibt ftit dwar xi jkun mument li tassew jibdillek ħajtek ta’ taħt fuq.

L-ewwel ħsieb imur fuq dawk il-kompożizzjonijiet artistiċi li ninduna kemm huma wisq ‘l bogħod minn realtà. Anki riċerka sempliċi fuq Google, ressqitli riżultati li ġabuli tbissima, iżda fl-istess ħin aktar spunti ta’ riflessjoni… Hawn huwa eżempju:

Żgur li waqgħa minn fuq żiemel mhix daqshekk komposta kif irrakkuntaha Caravaggio. Nixtieq nimmaġina lis-suldat Ruman Sawlu jittajjar minn fuq żiemel (jew żieme ?) sfrattat u jinstabat għal wiċċu mal-art bla ebda grazzja. Minjaf forsi kiser kisra idu, tilef xi sinna jew spiċċa b’xi daqqa f’għonqu jew dahru li baqa’ jħossha fix-xhur ta’ wara. Naħseb xenarju iktar realistiku żgur. Xenarju ta’ iktar ‘impatt’ fil-veru sens tal-kelma. U appuntu hemm fejn inqabbel l-inċident ta’ Stephen ma’ episodju goff u li jaħsad.

Stephen kiteb:

“Il-Mulej jinqeda b’ħafna okkażjonijiet u ċirkustanzi biex jerġa’ jgħaqqadna miegħu. Uħud minnhom anka kemm xejn skomdi u forsi wkoll xi ftit diffiċli. Ħassra li mhux dejjem nindunaw li Hu jkun daqstant viċin tagħna! …meta nindunaw, m’hemm xejn isbaħ li niftħulu l-bibien ta’ qalbna u nħalluh jimlina bl-ispirtu divin tiegħu…”

Issa lil hinn mill-kuntest reliġjuż, li bħalissa mhux li huwa tant preżenti f’ħajti minħabba l-wisq firdiet li jġib miegħu, inħoss illi konverżjoni hija, appuntu, dik li tiftaħlek għajnejk biex tibda tifhem dak li kont għadek ma fhimtx għalkemm kollox kien ċar u tond quddiemek. Konverżjoni hija meta tiddeċiedi li għalkemm pruvajt kollox, iċċedi, tgħannaq emozzjoni diffiċli u b’imħabba tlebbet lejn triq ġdida. Konverżjoni ġġib magħha ħafna feriti, uħud gravi, uħud ma jfiqux… fiżiċi, mentali jew emozzjonali… imma ġġib ukoll nifs ta’ ħajja ġdida. F’mumenti ġġib sodisfazzjon u paċi. Ġġib opportunità ġdida…

Dal jum f’hekk qed niftakar u naħseb. Il-bżonn li ngħixu l-waqgħa b’mod komplut, kważi kważi daqs li kieku hija rigal. Imma forsi jien iblah… ma nafx. Forsi nifhem aħjar fis-siegħat u ġranet li ġejjin. Intom x’taħsbu?

Psewdo-artisti Maltin

December 31, 2013 | Tberfil

Nota: Dan l-artiklu ġie miktub f’Diċembru 2013 u moqri waqt serata każwali li fiha numru ta’ artisti Maltin iltaqgħu fir-residenza tas-Sur Joe Philippe Abela, fl-istess xahar.

“Li tgħamel huwa att kreattiv. Id-differenza li tiddistingwi lill-artist hija l-livell ta’ użu tal-manwalità, idejh u kemm iħallihom liberi li jaġixxu – kemm fuq livell artistiku kif ukoll dak produttiv. Lili l-produzzjoni manwali tgħoġobni jekk toħloq, imma huwa inti li trid tfassal lingwagg personali u l-biċċa xogħol innifisha! Hekk kif jiġri fil-poeżija, li tlaħħam dinjiet varji permezz ta’ kliem u hi kapaċi tagħti forma viżibbli lir-ruħ ta’ kull oġġett, l-użu u s-sbuħija tagħhom.”[1]

Fil-ktieb tiegħu ta’ konverzazzjonijiet ta’ bil-lejl, l-awtur Marco Castoldi, intervistat minn Mauro Garofalo, jiddeskrivi l-maġija li kull artist huwa mitlub iwassal. Il-maġija li tibdel il-fakultà espressiva, f’oġġett. Il-maġija li tlaħħam ħsieb f’forma letterarja jew viżiva. Bi ftit immaġinazzjoni nifhmu wkoll li hemm referenza lejn dik il-maġija li tibdel ħsieb f’azzjoni. Fejn dak li huwa fil-kapaċità intelletwali tal-bniedem, jieħu forma, jiġi kkomunikat u allura jmiss lil ħaddieħor.

Fejn huma l-artisti Maltin? Min huma l-artisti? Anzi ha nsaqsi lilek li, bħali, tgħid li int artist jew tgħix minn fuq l-arti: X’inhi l-arti tiegħhek u lil min qed isservi? X’qed tgħid l-arti tiegħek u x’inhu l- iskop tal-eżistenza tagħha? Lil min qed tolqot?

L-artist. Min hu artist? X’jiddistingwi artist minn ħaddieħor li mhux? X’funzjoni għandu l-artist fis-soċjetà? Dawn il-mistoqsijiet jiġu f’rasi kull meta xi ġurnalist jieħu kummenti mingħand xi artisti li għal xi raġuni jew oħra, jippreferu jibqgħu anonimi. U hawn fejn nerġa nistaqsi l-funzjoni ta’ dan l-irwol. Nistaqsi l-ġenwinità ta’ dawn il-psewdo-artisti li ma jirrikonxxux ir- responsabbiltà li għandhom jerfgħu. X’inhi l-biżà li tesponi dak li tassew temmen? Xi ħsara tista’ issirlek li żżommok lura milli tgħid il-verità b’wiċċek minn quddiem? Tħossok waħdek? Għalfejn? Forsi huwa minnu dak li kien qal Baudelaire “ftit huma dawk li għandhom id-don li jaraw; iżda inqas dawk li għandhom il-ħila ta’ l-espressjoni”.[2]

U din il-ħila ta’ espressjoni mhix biss il-kapacità li terfa pinzell, iċċappsu biż-żebgħa u tħabbtu ma’ tila. Mhix biss il-kapaċità li twelled rima u ritmu. Li tlissen melodija mill-ifjen b’intonatura kristallina. Hija l-espressjoni li toħroġ libera, u allura sinċiera, mill-qalb, il-ħsieb li spiss jipprovoka u jaħsad. L-espressjoni li taf tistona jew tweġġga’ lill-għajn għażżiena iżda li taf iċċaqlaq qalb, triegħed pedament u tofroq f’żonqra Maltija.

L-artist huwa dak li b’wiċċu minn quddiem, jesprimi l-anarkija fi ħsibijietu f’forom sensorjali sabiex jinstiga libertà u jċanfar jew jikkritika dak kollu li jmur kontra l-libertà tal-ħajja – mhux biss dik umana. L-artist huwa dak li jantiċipa l-ħsieb komuni, iħoss il-polz tal-poplu u jesprimih jew jindika ħsieb, forsi mistur għall-massa. L-artist jitkellem meta l-massa tkun imbikkma, aljenata, imhedda jew imwerwra. U jgħamel dan biex ixerred emozzjoni li ċċaqlaq. Fi kliem Marco Castoldi, l-artist “jinħall mill-irbit ta’ kull konvinzjoni, poża jew pożizzjoni.” L-artist huwa politiku tal-poplu. Il-psewdo-artisti Maltin li jitkellmu biss minn wara l-ħasira li ma jmurx jintgħarfu u ma jkunux mistednin għall-ftuh tal-esibizzjoni faqgħa li jmiss, jqabbduni irritazzjoni.

Intemm dan il-ħsieb billi għal darb’oħra nikkwota lil Baudelaire li din is-sena, b’xorti tajba, kelli opportunità u ċans li naqra u nixtarr siltiet mill-kitba tiegħu fil-ktieb The Painter of Modern Life and Other Essays.

“Apparti dawk il-ftit eċċezzjonijiet, waħda jew tnejn, li m’għandix għalfejn insemmi, irridu nammettu li l-maġġoranza tal-artisti ma huma xejn ħlief annimali ta’ ċertu sengħa, artiġjani puri. Intelletwali tal-villaġġ u mħuħ sempliċi. Il-konverzazzjonijiet tagħhom, li huma neċessarjament limitati fi ċrieki dojoq, isiru, f’kemm ili ngħidlek, insopportabbli għar-raġel tad-dinja, iċ-ċittadin spiritwall tal-univers.”[3]

Nittama li aħna l-artisti Maltin inkunu għaqlin biżżejjed li naħarbu din id-deskrizzjoni b’kull ħila li għandna u b’irġulija magħna nfusna u mal-komunità kreattiva.

[1] Marco Castoldi & Mauro Garofalo (2008), In pArte Morgan, Elèuthera editrice. p.23

[2] Charles Baudelaire (2010), Painter of Modern Life and Other Essays, Phaidon Press Limited. p.11

[3] Charles Baudelaire (2010), Painter of Modern Life and Other Essays, Phaidon Press Limited. p.7 22

Il-Lotterija tal-VAT

June 22, 2013 | Tberfil

Sal-ġurnata mqaddsa tal-llum għadni qatt ma ltqajt ma xi ħadd li rebaħ premju mill-Lotterija tal-VAT. Mingħajr l-iċken sorpriża, minn l-eluf kbar ta’ rċevuti li l-familja tiegħi tibgħat, lanqas qatt ma telgħat waħda.  Biss dan l-aħħar xi ħadd qalli li hawn xi ħadd maħbub sew max-xorti.

Jidher li fl-aħħar estrazzjoni li saret fis-sbatax ta’ Ġunju 2013, xi ħadd imwieled fl-1982, kien tassew furtunat! Apparti li telgħat irċevuta minn tiegħu, telgħat ukoll it-tieni waħda. Tassew fortuna. Iżda dan mhux biżżejjed. Il-persunaġġ misterjuż rebaħ l-akbar żewġ somom tal-ġurnata: €11,647.00 għal darbtejn! Dan jista’ jiġi vverifikat hawn.

Filwaqt li b’intenzjoni, ngħażel li ma nkunx sarkastiku għax ikun hemm min jispiċċa jitbaqbaq, nifraħ lil dan il-persunaġġ minn qalbi. Nirreferi wkoll mistoqsija lid-Dipartiment ikkonċernat sabiex jinvestiga għandux jintlaħaq ftehim fejn għallinqas ġukatur ikun jista’ jirbaħ darba biss f’kull lotterija – sabiex b’hekk jingħata iktar ċans ta’ rebħ lil nies varji… forsi jien, forsi, min jaf?!

Kultura, żraben u patata

May 2, 2013 | Tberfil

Żraben u Patata. Għajjejt. Infittex, ma nsibx. Google, Facebook, għalxejn. Fejn nista’ nsib profil dettaljat taċ-ċermen il-ġdid tal-Valletta 2018? Jidher li ser tkun xi ħaġa diffiċli… Mir-reazzjonijiet li smajt, rajt u qrajt ilbieraħ f’ambiti varji, fosthom dawk kulturali, ħadt l-impressjoni li dawk li għandhom għal qalbhom il-Kultura ma tantx ħadu gost b’din il-ħatra għalkemm uħud għażlu li jkunu kawti u jgħatu ċans lis-Sur Micallef qabel jieħdu pożizzjoni. Hemm iżda min beda petizzjoni sabiex il-Prim Ministru jaħsibha darbtejn u hemm min ħareġ b’teoriji tal-fantaxjenza!

Ejja ninjoraw il-persunaġġ. X’kien il-bżonn ta’ ċermen ġdid? Fuq livell prattiku, wisq nibża’ li sforz dawn l-għażliet, ċertu proċessi jkollhom jerġgħu jibdew mill-ġdid. Kull diskussjoni u kull idea ikollhom jerġgħu jiġu deskritti u mfassla, għal darb’ oħra, bħalma kellu jsir minħabba l-bidla tal-Ministru. Nittama li s-sena vantaġġ li għandna fil-proċess tal-kandidatura V18 ma titnaqqarx ftit ftit minħabba dan kollu.

Nistaqsi kif, wara li l-Gvern ċaħad xniehat li Micallef kien ser ikun maħtur għal din il-kariga, illum dawn ħarġu veritiera. Kien tant diffiċli li l-Gvern jaċċetta li x-xniehat kienu minnhom? Biex tkompli tfattarha, skond il-MaltaToday, wara li dalgħdu José Herrera ħabbar din il-ħatra, l-Uffiċju tal-Prim Ministru stqarr li ma kien jaf b’xejn!

Mill-istess artiklu ta’ sieħbi, il-bravu ġurnalist Teodor Reljic, apprezzajt il-kumment ta’ Mario de Marco –  li nittama li fi żmien qasir ikun il-kap tal-Partit Nazzjonalista – fejn, fil-kuntest tal-arkitett David Felice, identifika punti validissimi li bihom tirrikonoxxi persuna denja ta’ kariga mportanti fil-Kultura:

“When I wrote a letter of appointment for David Felice, I took into consideration his experience within the cultural sector, his love for our capital city and his professional competence…”

Filwaqt li nirrikonoxxi li kull figura f’kariga hekk diffiċli tkun simpatika ma’ kulħadd, nemmen li din il-ħatra tant sensittiva għandha dejjem tkun imfassla fuq il-kriterji msemmija mis-Sur De Marco – persuna li huwa stess, b’sempliċità u umiltà, dejjem wera rispett u riverenza lejn il-Kultura nġenerali. Filwaqt li nittama li Micallef ser jistinka sabiex jaqdi dawn il-kriterji, nammetti li kont narah iktar adatt għal ambjenti medjatiċi, fejn rawwem l-esperjenza vasta tiegħu u fejn anki l-Prim Ministru kien jirrikonoxxih. Nemmen ukoll li ċertu kummenti li Micallef ġieli għadda fuq facebook ma humiex mistennija minn persuna ta’ kariga mportanti – biss konvint li quddiem kariga nazzjonali, mhux partiġġjana, ikun hemm rieda tajba. Nistenna bi ħġari wkoll li nisma dak li għandu xi jgħid dwar din il-ħatra. Jien bħala Belti li għandi dan it-titlu u l-kultura tant għal qalbi, nittama wkoll li jkolli ċ-ċans li inkellmu wiċċ imb’wiċċ sabiex niddiskutu flimkien bħalma għamilt ma’ persuni oħra nvoluti.

Huwa mportanti li kull min ikun inkarigat minn dan il-proċess sabiħ għal Malta u anki għall-Kapitali, ikun midħla tal-Kultura nġenerali tat-tnejn li huma, ikollu mħabba sinċiera lejn dak kollu li hu Malti u Belti u iva, kompetenza professjonali fis-setturi Kulturali – setturi partikolarment sensittivi li għandhom ikunu l-ewwel fl-aġenda ta’ kull pajjiż modern u ntelliġenti. Fuq kollox importanti li jħalli warajh kull rabta partiġġjana li taf ixxekklu.

F’Kultura ħajja u mhux partiġġjana, insibu l-identità tagħna u għaldaqstant insibu kull sens ta’ direzzjoni. Awguri Sur Micallef. Awguri Valletta 2018.

Baqgħu reqdin

March 23, 2013 | Tberfil

Sa mit-tieni nofs tas-sena 2011, inti li qed taqra dan l-artiklu probabbilment kont wieħed minn dawk li kkritikajt qatta bla ħabel lill-eks Deputat Nazzjonalista Franco Debono meta dan, b’responsabbiltà kbira ħareġ jikkritika fil-pubbliku dak li skont hu kien sejjer żmerċ taħt it-tinda l-blu. Illum, kif taf, Debono m’għadux membru fil-Parlament. Illum il-Partit li fih kien jimmilita Debono m’għadux fil-Gvern wara telfa elettorali ta’ dimensjonijiet li jaf biss Rocco Siffredi.


Il-Ġimgħa, 22 ta’ Marzu 2013; it-8:30 u Malta Today ippubblikat storja fejn l-eks Deputat Jean-Pierre Farrugia, b’mod tant assertiv, ħareġ jagħmel stqarrijiet simili għal dawk ta’ Debono. Dan wara li anki d-Deputat Robert Arrigo għamel l-istess ftit ġranet wara l-elezzjoni. Farrugia jisħaq li ma jistax jassoċja ruħu mal-modus operandi tas-sistema preżenti tal-Partit.

– Ġieli smajt l-alarm iwerżaq filgħodu, bqajt titgħażżen, u x’ħin ġejt f’tiegħek irrealiżżajt li tlift dak l-avveniment li tant xtaqt tattendi għalih? Lili ġratli u għadha tiġrili spiss. F’tali mumenti tħossok personifikazzjoni glorifikata tal-inutilità. Kif jgħid il-Malti “min jorqod ma jaqbadx ħut”. L-istess nistħajjel lil dawn il-kandidati li bħalissa qed joħorġu jferfru rixhom kontra l-Partit. –

Imma, ngħid jien, intom taħsbuna boloh? Fejn kontu xahar ilu? Iċapċpu taħt it-tinda jew fuq xi palk ma kull “…għal ġol-ħaaaajt!”? B’irresponsabilità kbira, mhux talli ma urejtux sapport lill-kollega tagħkom Debono meta dan, waħdu u fil-ħin opportun għall-poplu, ħareġ jistqarr il-verità, iżda saħansitra pparteċipajtu f’omertà sabiex dan l-istess grupp politiku li llum qed tikkritikaw, jibqa’ fil-Gvern. Quddiem dan kollu l-poplu Malti wera li ma kienx rieqed; għażel triq ġdida u llum il-Partit tagħkom qed ifittex riġenerazzjoni mportanti. U hawn fejn bħal qisu waqa’ it-trab minn għajnejnkom!

Issa meta “kulħadd huwa bravu”, tajjeb infarfru miżien u naraw min tassew aġixxa fl-interess tal-poplu u min, minn naħa l-oħra, ħaseb biss li ma jħaqqaqhiex mal-Partit. Ħafna nterpretaw il-mod dirett u assertiv ta’ Debono bħala reazzjoni goffa għal nuqqas ta’ gwadann personali li rċieva. Quddiem l-istqarrijiet friski ta’ Arrigo u Farrugia, dawn l-interpretazzjonijiet ġew ridimensjonati jekk mhux imgiddba. Illum ħareġ ċar min kienu dawk li sikktu, irrispettivament mill-bżonn tal-poplu li jkun jaf il-verità.

Fl-aħħar snin, ftit kienu dawk fost il-poplu li għarfu t-tempiżmu u d-dożaġġ fl-interventi ta’ Debono, iżda llum ħafna qed jirrealiżżaw kemm kien aħjar ‘titpastaż’ għal ġid tal-poplu milli tiskot għall-ġid ta’ Partit, jew, kif penġewh, it-tîm tal-futbol. Hekk kif tħabbar ir-riżultat tal-elezzjoni, bdew ifaqqsu ħafna Tumasijiet li rrealiżżaw il-validità ta’ Debono meta raw b’għajnejhom x’qal il-poplu u x’qed jgħidu varji deputati u ex-deputati.

Lil dawn id-Deputati ma nistax nifhimhom. Baqgħu reqdin u filwaqt li l-Partit tagħhom laqqam lil Franco “irrelevanti” għall-Partit, huma nstemgħu jonħru. Baqgħu reqdin; injoraw lil min stqarr minn qabel, dak li issa, anki huma qed jammettu li kien fatt. U allura illum kif ser jiġu ġġudikati dawn il-predikaturi li stenbħu tard? – “irrelevanti” għall-Pajjiż?

Rekord ta’ Aljenazzjoni

March 3, 2013 | Tberfil

Hawn min ser jivvota lil Partit Nazzjonalista għax fis-snin li għaddew il-Partit rebbħu borża ta’ studju, irranġalu għal spazju ta’ parkeġġ quddiem id-dar, għax xi ħabib ta’ Ministru rranġalu biex isib xogħol jew għax jaħdem ma’ struttura tradizzjonalment fidila lejn il-Partit. Iva hawn hu mifni bl-aljenazzjoni tant li lanqas jirrealiżża li x-xogħol jew l-istudju huwa dritt fundamentali u mhux pjaċir li xi ħadd jgħoġbu jirregalalek. Rekord!

Iva, hawn min jivvota lil Partit u mhux ieħor, għax sieħbu kandidat magħhom jew għax ma jiftakarx meta kien l-aħħar darba li ħa buzz daqs l-aħħar meeting li attenda. Hawn Laburisti u Nazzjonalisti li lanqas biss jafu għalfejn ser jivvutaw kif ser jivvutaw.

Xi ħadd talabni “nammetti” li jien Laburist għax nikkritika lill-Partit Nazzjonalista. Oħrajn, kemmxejn mifxula, jitolbu lil nies liberi, sabiex jiddeċiedu ma min “iżommu” għax innotaw li dawn jikkritikaw liż-żewġ imperi. Jeżistu Maltin tassew aljenati!

Bħal meta tiekol tlett platti mburġati minn xi lokal fl-Imġarr u tibda tistħajjel li minn xi toqba jew oħra ta’ ġismek, xi ħaġa ser toħroġ f’ħin jew ieħor; l-istess Malta. Mifluġha b’aljenazzjoni li tħallik tittama fil-jum meta l-pajjiż, b’mod naturali, jkollu jpoġġi fuq loki biex inaddaf imsarnu. Dan dejjem jekk ma jilħaqx jirreġetta kollox fuq ħwejjġu, fi triqtu lejn il-loki.

L-aljenazzjoni rawwmitna f’verità mfassla apposta għalina. Verità mfassla sabiex tfassal lilna f’pellegrini fidili u konformi tal-istabbiliment. F’appostli għomja, jew kif jgħid Marju Vella, imtarrxa, ta’ verità kosmetika li tipprogrammana skond pjan ‘għoli’. F’nies li nippretendu li persuna trid bilfors tkun Laburista jew Nazzjonalista daqs kemm hi maskili jew femminili. Fejn jekk int Nazzjonalist temmen dak kollu li joħroġ minn fomm il-predikaturi blu u viċi versa, mingħajr ma tirrikorri għal fakultà intellettwali tiegħek. Fi kliem patri Mark Montebello:

“Ordni stabbilit ta’ madwarna; ordni li ħafna drabi jippreżenta ruħu bħala ‘normali’ jew ‘aċċettabbli’. Meta wieħed jgħarrex ftit aktar fil-fond, però, jintebaħ li hu ordni li jimponi ċerti regoli ta’ ħsieb u aġir. Dawn ir-regoli mhux dejjem jirrispettaw għal kollox il-persuni jew aħjar l-individwalità partikulari tagħhom.”

U hawn fejn jidħol ħelu ħelu kumment li darba rċevejt mingħand uffiċċjal tal-Gvern li kien qalli (mhux nikkwota eżattament minħabba li mhux insib il-korrispondenza): “Ma tistax tippretendi li ssib xogħol mal-Gvern jekk tikkritika lill-Gvern pubblikament!”. Grazzi għal dak il-kumment iddeċidejt li b’libertà responsabbli, nitkellem favur dak li nqis tajjeb u nikkritika dak li nixtieq nara jitjieb. Li nixxennaq u nokrob għall-mewt kiefra tal-mentalità dualista li ħakkmet lill-pajjiżi. Li nkompli nirsisti favur strutturi li, minflok jitwerwru, jilħqu l-orgażmu meta jsibu kritika. Il-kritika; l-uniku mezz ta’ żvilupp kemm -il darba jkun hemm widnejn tajbin sabiex jisimgħu, jixtarru u jinterpretaw.

Fadal biss ftit ġranet għal verdett politiku tal-2013 u grazzi għal ħanin Alla, inħaddan kburi l-fakultà li nuża moħħi. Le, ma nħossx li l-Partit Nazzjonalista ħallieli argumenti fuq xiex nikkunisdra li nivvutalu speċjalment meta jibqa’ jikkategorizzani bħala blu  jew aħmar. Biss id-dilemma bejn l-idea li jkollna t-tielet partit u l-idea li nappoġġja Partit Laburista li qiegħed jistinka serjament sabiex jinbidel, għadha preżenti.

Għal kuntrarju tal-Prim Ministru, qrajt il-programm elettorali tal-PL u anki taż-żewġ Partiti l-oħra. Nistqarr li għandi ammirazzjoni kbira għad-dettall maħsub li hemm fil-programm tal-PL speċjalment fuq l-aspetti dwar l-Arti u l-Kultura. Hemm bżonn kbir għal din il-bidla fl-oqsma msemmija. Huma oqsma li appuntu għandhom jkunu fundamentali għal trawwim artistiku li jgħinna nwelldu mistoqsijiet li jgħinuna nikbru kulturalment.

Fuq dan l-ispunt, nistqarr id-diżappunt tiegħi dwar l-artisti Maltin, speċjalment dawk stabbiliti, li ftit jew xejn jissugraw iċappsu wiċċhom mal-politika. Dan meta l-politika hija l-bażi tal-ħajja tal-bniedem. Ma niflaħx nisma u nara pseudo artisti Maltin li jibqgħu jinjoraw il-ħajja politika ta’ pajjiżhom, pseudo artisti li jevitaw li jikkummentaw fuq livell politiku li ma jmurx ‘jiċċapsu’ jew jitilfu xi preferenza għal xi fondi finanzjarji imma jgħoxew jippuppaw sidirhom f’xi ftuħ ta’ esibizzjoni jew f’xi kitba frivola. Huma tassew ftit dawk li ħarġu għonqhom f’kuntest politiku u lil dawn, insellmilhom b’ammirazzjoni. Fuq vena simili, ta’ min insemmi anki l-kumment li ħalla Mario Vella fuq Facebook ftit tal-jiem ilu u nsostni l-punt tiegħu minn hawn:

Il-kodardja politika tax-xena artistika lokali: Attakk personali sfrenat ta DCG fuq KZT….u bhas-soltu kulhadd sieket. Ghax jekk tparla jittimbrawk. Ghax jekk tparla taqa’ ghal livell baxx tal-antagonist tieghek. Id-dekor personali taghkom ma jiswiex centenzmu. Mank kollega pittur sabiex jirribatiha? Mank esponent tal-muziak klassika (li ghalija KZT indubbjament jirsisti hafna) ma jiftah halqu pubblikament fuq vilifikazzjonijiet simili?

Hemm bżonn li l-artist Malti iqum isemma opinjoni, bajda jew sewda, taqta’ kemm taqta’… inutli l-passività f’ambjent fejn is-soċjetà għandha bżonn ħsibijiet li jeċitawha u jqanqluha fil-profond. Mhux li kien nintebħu, illum qabel għada bil-bżonn li nwaqqgħu l-ħitan li jżommuna milli nkunu aħna. Ejjew nibnu kultura ġdida ta’ parteċipazzjoni soċjali u mhux individwaliżmu li jifred. Ejjew nindunaw li aħna li ngħixu fl-arti u bl-arti rridu nkunu fuq quddiem li nitkellmu dwar dak li hu. Hu kif inħossu li hu. Ma jistħoqilniex nilbsu l-kpiepel tal-arti jekk ngħażlu l-irdoss tal-aljenazzjoni aħna wkoll. Hemm bżonn rekord ġdid.

Ambaxxatur tal-Belt Valletta

February 10, 2013 | Tberfil

Jogħġobni facebook. Nhar l-Erbgħa iltqajt ma’ sett ritratti ta’ Peter Andre fuq il-paġna facebook tal-Kunsill Lokali tal-Belt Valletta. Kien jidher li rebaħ xi titlu iżda ma stajtx nifhem xiex. Għażilt li nikkummenta b’xi mistoqsija jew tnejn għax xtaqt niskopri aktar iżda sal-Ġimgħa, 8 ta’ Frar, kont għadni mhux nifhem. Fittixt fuq l-Internet u kulma sibt, kien artiklu fuq Reveal.co.uk li ta ndikazzjoni li Andre kien ġie mogħti t-titlu “Ambaxxatur Kulturali tal-Belt Valletta” mill-Kunsill Lokali tal-Belt tiegħi.

Ħadt il-ħin tiegħi sabiex nirkupra mix-xokk u fil-17:00 ħsibt li naqsam ritratt tal-istess paġna fuq facebook filwaqt li staqsejt dwar il-kriterji ta’ din l-għażla. Iva, jogħġobni facebook. F’temp ta’ ftit siegħat, dan l-imbierek ritratt kien qed jiġri fuq il-profili ta’ ħafna u jikkrea d-dibattitu, dejjem mistħoqq, dwar x’inhi kultura u kif u ma xiex għandu jiġi assoċċjat l-isem tal-Belt tant għażiża għalina l-Beltin u Maltin.

Nammetti li kont sorpriż bir-reazzjoni tal-poplu nġenerali għal din l-aħbar. Apprezzajt li mhux biss il-Beltin iżda kull min huwa viċin tal-Kultura, għaraf japprezza l-osservazzjoni tiegħi. Sieħbi Teodor Reljic, ġurnalist ma’ MaltaToday, għaraf jindirizza l-mistoqsija billi ġabar informazzjoni diretta mingħand is-Sindku f’artiklu nteressanti. Aktar kmieni lbieraħ l-istess Reljic ħarbex silta t’opinjoni personali dwar l-istess punt. Ramona Depares, mara kkulturata daqs mija, ukoll kitbet dwar dan kollu fuq il-blog tagħha ta’ Times of Malta. Sieħbi l-‘Boat’ ħa wkoll l-inizzjattiva li jiġbor petizzjoni sabiex dan it-titlu jiġi rtirat.

Imma għalfejn il-poplu ħadha tant bi kbira? Varji l-interpretazzjonijiet li ħarġu. Min jgħid li aħna laqa tal-barrani u min jgħid li jekk dawn huma l-assoċċjazzjonijiet li nafu ngħamlu mal-Kultura, allura missejna l-qiegħ. L-inkwiet tieghi huma iktar profondi.

Wisq nibża li sforz in-nuqqas ta’ investiment f’kultura għolja, dan il-pajjiż jinsab maħkum f’orgażmu dwar dak kollu li huwa kummerċjali. Sirna nsarrfu kollox f’numri u niġġustifikaw kollox b’numri. Kwotat minn MaltaToday, is-Sindku qal li permezz ta’ dan it-titlu lill-Andre, “Valletta will feature prominently in his show on iTV which has an average viewership of 1.7 million viewers and a peak viewership of 1.9 million viewers. An additional 300,000 viewers watch reruns of his show.”

B’ħafna sarkażmu ikkummentajt li meta tikkunsidra l-istudji tal-2001 fejn il-flus ġġenerati mill-pornografija kienu jammuntaw għal madwar $2.6 u $3.9 biljun. (Ackman, Dan (2001-05-25). “How Big Is Porn?”. Forbes.com.) wasalna fi stat li nikkunsidraw anki xi stilla f’dan il-qasam bħala ambaxxatur tagħna.

Illejla, sħabi, is-sindku Alexiei Dingli u ‘il-Boat’ kienu mistednin sabiex jiddiskutu dan il-punt fuq TVHemm. B’xi mod il-ħin intilef u lanqas kellhom ċans jitkellmu u d-diskussjoni sfat posposta biss qabel ma l-mistiedna fetħu ħalqhom, intalbet l-opinjoni ta’ Peppi Azzopardi. Bla ebda sorpriża smajna lil Peppi jitkellem dwar kif ma jifhimx li hawn min qed jgħaġġibha tant, meta tikkunsidra li Peter Andre ser jgħamel riklam lill-Belt Valletta għax “…waqt il-Malta Music Awards rajnieh bil-crew tiegħu jiġru warajh”. Dan l-argument imur id f’id mal-kumment tas-Sindku, meħud minn artiklu fuq  timesofmalta.com “The title can be misleading perhaps. He does not represent the culture of Valletta, we’re just seeing it from a promotion point of view.”

Filwaqt li nittama li m’aħniex ser nieħdu lezzjonijiet dwar Kultura (k kapitali ntenzjonata) minn fuq TVHemm, nistqarr il-konvinzjoni tiegħi li Peter Andre qatt ma kkontribwixxa għal kultura dinjija. M’għandux kredenzjali kulturali validi. Għandu biss kredenzjali kummerċjali limitati sforz is-suċċess li kiseb fl-1996 b’kanzunetta li laħqet it-tieni post tal-klassifika Ingliża u varji stejjer ta’ gossip ma’ Katie Price. Ikun tajjeb jekk qabel xi ħadd jitkellem dwar kultura u suċċess, jispjega x’jifhem biż-żewġ kelmiet!

Nirrepeti li il-kwistjoni madwar Peter Andre ma hix wisq in-nuqqas ta’ komunikazzjoni minn naħa tal-Kunsill f’din id-deċiżjoni – għalkemm iva, anki dik hija xi ħaġa nkwetanti. Huwa argument fejn bħala ċittadin Malti u fuq kollox, bħala artist Belti, nistaqsi u niċħad l-eliġibiltà ta’ Andre għal dan it-titlu relatat mal-Belt tant għażiża għalina. 

Andre kellu jkun mistieden iħalli l-impronta ta’ idejh fil-Bay Street Walk of Fame jew xi titlu relatat mal-aspetti kummerċjali f’pajjiżna iżda mhux Ambaxxatur tal-Belt Kapitali. Għal kuntrarju tal-istqarrija tas-Sindku li dwar min jista’ jkun eliġibbli għal dan it-titlu qal: ““It can be given to someone of certain fame, be fond of Valletta and is willing to help in the promotion of our city abroad”, nemmen li hemm bżonn li dan it-titlu jingħata lil min jissodisfa ċerti kredenzjali kulturali u artistiċi u min għall-istess kredenzjali stinka fuq ambitu nternazzjonali u li għal dan huwa rikonoxxut.

Żgur li l-mibki Lucio Dalla kien ikun ambaxxatur denju; xempju brillanti għal titlu tant prestiġġjuż.

Konverżjoni f’Jum in-Nawfraġju

January 27, 2013 | Tberfil

Kemm rifsu nies fuq dawn il-Gżejjer? Kemm mexxejja terrqu fostna? Kemm? Politiċi, reliġjużi, artisti. Semmihom. F’xi mument ilkoll ġew iduqu ż-żîna ta’ din l-Art.

Filwaqt li b’emozzjoni nirrepeti n-noti ħelwin għasel tal-Innu lil San Pawl Nawfragu, miktub minn Dun Frans Camilleri lura fl-1945, ma nistax ma nerġax inġedded l-idea f’moħħi ta’ dan il-persunaġġ storiku li frott esperjenza ta’ konverżjoni, kien ispirat jinbidel u kien ta’ ispirazzjoni għal ħafna sabiex jinbidlu.

Niftakar f’Sawlu, qaddej fidil tal-Imperu Ruman li għadda minn esperjenza qawwija li biddlitlu ħajtu. Esperjenza li kontra kull mistenni ġegħlitu jitlef il-kontroll taż-żiemel, jaqa’ minn fuqu u saħansitra jitlef id-dawl t’għajnejh.

Esperjenza li anki jekk mhux deskritta b’mod tekniku, iżda deskritta fuq stil metaforiku, letterarju u artistiku, twasslilna messaġġ ċar:

Sawlu mibdul quddiem għarfien ta’ verità ma ddejjaqx imur kontra l-kurrent kulturali tiegħu u jindirizza ħajtu lejn missjoni eżawrenti – bl-iskop li jinstiga konverżjoni universali. Konverżjoni li ma tarafx konfini, razez, sessi jew ġnus. Konverżjoni li lanqas quddiem il-mewt ma tibża’ titbaqbaq. Konverżjoni epokali li ħasdet imperi politiċi iżda anki popli kemmxejn innokwi fuq gżejjer f’nofs l-ibħra. Konverżjoni rrakkuntata fi vjaġġ, mitmum b’nawfraġju kiefer li farrak bastiment sabiex jinbeda vjaġġ li jtul sa żminijietna fuq art f’nofs il-Mediterran.

Illum, filwaqt li nitpaxxa bir-riħa tal-Festa Pawlina fi Triq San Pawl, fl-uċuh kuluriti ta’ sħabi ħabrieka Pawlini, fit-togħma ħelwa tal-qubbajt, fix-xita ta’ karti tan-niżla tal-Mażri, fil-mota ferrieħa u mexxejja tal-qniepen tal-Kolleġġjata, niftakar f’Pawlu, fih u fija, u għat-tlieta u tletin darba f’ħajti,  f’daż-żmien tas-sena, nitolbu jispira fija konverżjoni. Konverżjoni li ma tbeżżgħanix minn qilla ta’ mewġ qalil imma li tkissirli l-bastiment u twassalni fi xtajtiet, li għalkemm ma ngħarafx, jilqgħuni.

Għax kburi li jien Malti. Għax kburi li jien Pawlin. Viva l-Għaxqa ta’ Malta!

L-ewwel anniversarju “Mela jien il-pappagall tiegħek?”

January 10, 2013 | Tberfil

Sal-bidu tas-sena 2012, l-ewwel appuntament li kont nistenna bi ħġari ma’ l-avvent ta’ sena ġdida kienet tkun il-ġurnata tat-28 ta’ Jannar, jum twelidi, biss, bħall-llum sena, dan kollu nbidel. Ili ftit jiem issa nistenna dan il-jum tal-10 ta’ Jannar sabiex “niċċelebra” l-ewwel anniversarju tal-edizzjoni memorabbli tal-programm Bondi+ flimkien mal-mistieden, id-Deputat Franco Debono.

Kienet serata li ħafna segwew b’interess, mhux biss għax id-Deputat ‘ribelli’ kellu ċans ieħor sabiex iwassal ħsibijietu iżda wkoll għax b’mod tassew mhux mistenni l-programm ġie estiż b’numru ta’ minuti.

Iżda illum, wara sena, x’fadal minn dik is-serata? Personalment l-iktar fatt importanti, ma hux l-element ta’ rebħa argumentattiva li ħafna kienu attribwixxew lid-Deputat fil-konfront tal-preżentatur. Lanqas il-mod kif l-iskeda ta’ TVM akkomodat dan il-programm. F’moħħi jibqgħu mpressi żewġ frażijiet, illum ċelebri, li ħarġu bl-aktar mod spontanju imma profond minn fomm Franco Debono. Huma frażijiet li llum nirrikonoxxi kemm jidentifikaw il-personalità tiegħu.

Illum li kelli x-xorti niltaqa’ u nitħadded ma’ Franco Debono, nilmah fih personalità li ma taċċettax li tkun pappagall ta’ xi ideoloġija staġnata, Personalità li b’ħafna ħeġġa u emozzjoni, tinsa lilha nfisha u titbaqbaq favur id-drittijiet bażiċi u fundamentali tal-bniedem f’kull aspett tal-ħajja. Illum napprezza li dak li rajt u smajt fil-kaxxa ta’ John Logie Baird fl-10 ta’ Jannar 2012 kiber f’realtà, tassew relevanti, bħal għeruq li jfittxu li jrawwmu l-identità; l-identità tal-poplu Malti fi ħsieb liberu.

Minħabba li l-verżjoni sħiħa tal-programm imsemmi, ma tinstabx fuq l-internet, hawn hu r-rapport ta’ ONE News dwar l-imsemmi programm.

Ikolli ngħid, mument li b’mod permanenti, ċaqlaq il-pedamenti tal-midja, il-politika u l-ħsieb tal-poplu Malti.