Category: Tberfil

Ċaw teżor! – Tislima lil Sabrina Carabott

October 29, 2017 | Tberfil

L-isbaħ ġuvni tal-univers, jew aħjar, San Lawrenz, dalgħodu qaleb is-siegħa u stenbaħ bik ħdejh Sab! Forsi bħali ma stennikx daqshekk malajr, imma l-ġlieda li ġġilidt, ta’ mara kuraġġuża li dejjem kont, kienet iebsa u kiefra.

Ħallejtek ilbieraħt lura bi ftit kliem. Kellek kull intenzjoni li titbissimli għalkemm lanqas dik ma baqgħet xi ħaġa faċli. Sejjaħtli hekk kif dħalt ħdejk u fil-ftit ħin li qattajt ħdejk ħassejtek kalma, f’ċertu paċi – minn dik li kull gwerrier ikollu anki jekk iħoss li t-taqbida ser tirbaħlu.

Meta fl-1998 dħalna nistudjaw fiċ-Ċentru tal-Arti u d-Disinn Emvin Cremona, fil-Belt Valletta kont insib gost fil-mod xejn raffinat kif kont tirrelata. Risposta lesta għal kull inkejja, tbissima u daħka għal kull mument sabiħ u kelmtejn ċari u tondi għal kull kedda. Wara sena kont iddeċidejt li tieqaf għax ma ssaportejtx ir-rutina ddixxiplinata żżejjed tad-disinn. Ridt tesplora u ridt tkun man-nies. Ridt tiġri, tifraħ u tferraħ. Kont mimlija entużjażmu.

L-istess fil-lezzjonijiet tal-arti li konna mmorru filgħaxijiet flimkien fil-Belt. Id-dixxiplina żejda kienet tkiddek. Għax in-natura tiegħek kienet dejjem dwar spontanjetà, kulur, espressjoni u emozzjoni. Niftakrek taqsam miegħi ħsibijiet u kitbiet. Uħud dwar l-arti, oħrajn dwar l-isports, il-familja, il-politika u r-reliġjon. Niftakrek tipprova tikkonvinċini li b’xi mod il-Birgu hija belt isbaħ mill-Belt Valletta jew li ta’ San Lawrenz festa isbaħ minn tan-Nawfragu! U ħallina Sab!

Gerrbu s-snin. Il-kaxxa tat-telefon ta’ Triq Merkanti ma’ bqajtx nużaha u llum lanqas biss għadha hemm. Minjaf x’kienet taħseb Annie ta’ Sultana tal-gazzetti, alla jaħfrilha – jekk qatt innutat li wara li nixtri telecard kont niġi nċempillek ftit u ndumu xi siegħa nieħdu ras xulxin!

L-aħħar darba li tkellimna sew f’dik il-kamra l-isptar, tarrafna ħafna memorji lil xulxin u l-ammirazzjoni reċiproka li kellna għal xulxin. Ħbiberija sempliċi u ġenwina. Kuntent li sibna ħin nitkellmu u ngħidu dak li dejjem ħsibna.Fi żmien l-10 t’Awissu gawdejna ftit mumenti mill-festa ta’ Lawrenz. Int kont għal qalbek ovvjament. Ħadt gost inlaqqek ma’ nies li llum huma mportanti għalija. Anki huma ħadu gost li saru jafuk. Illum kburi li fl-aħħar xhur kellna ċans nerġgħu nitkellmu ftit. Ħadt gost nerġa naġġorna ruħi fl-avventuri tiegħek madwar id-Dinja u kull ħolma u ħsieb li kellek. Ħadt gost ukoll nemmen li jien stajt kont ta’ sapport f’mument iebes ta’ din l-avventura li jisimha ħajja; u li int għaraft tgħix b’entużjażmu sħiħ.

Int tlaqt. Kien għad hawn bżonn tal-brijju tiegħek imma konvint li bħalissa l-ispirtu tiegħek jinsab serħan. Kif għidtlek, kulħadd għandu kliem ta’ tifħir dwarek u dan l-aqwa ċertifikat li ġbart minn din il-ħajja. Ċertifikat li minnu gawdejna xi naqra wkoll aħna li missejna mal-karattru spontanju u ġenwin tiegħek.

Ħa nieqaf hawn. Il-memorja tiegħek ankrata hawn. L-imħabba lejn Malta u lejn il-Birgu fuq kollox. L-imħabba lejn il-ħajja u dak kollu li jġib avventura, ferħ u paċi. Tassew teżor tal-ġirbin! Grazzi u prosit

Gent

October 23, 2017 | Tberfil

Rasi baxxuta, ġismi għasra. Ninnota s-swaba ta’ saqajja mrassa fuq art tiżloq. Il-qtar jiżżerżaq ma’ wiċċi, spallti, sidri, żobbi u saqajja sa ma jintelaq fl-art. Il-fwar jgħannaqni f’dil-kaxxa fejn ġismi nħossu sabiħ.

Illum irħejtilha lejn Gent. Reuben xogħol u l-konverżazzjoni dwar il-qtil ta’ Daphne mhux ser inkompliha waħdi. Suġġett li għoddu għejjieni fil-kuntest tal-aljenazzjoni tal-poplu Malti, li ftit jemmen f’rivoluzzjoni u mhux protesta jew dimostrazzjoni bix-xemgħat.

Fl-aħħar ħadt togħoma tajba ta’ Brussell. Reuben dewwaqni ħafna inħawi mill-isbaħ. L-ewwel impressjonijiet ma kienu xejn tajbin. Ilmaħt il-belt marida mill-ħakma tal-istituzzjonijiet. Dak li Mario Vella jsejjaħlu qaħba li milli jkollha ttik. Żgħażagħ ambizzjużi għal karriera iżda mhux għal xi emozzjoni, relazzjoni jew kultura. Żgħażagħ għomja bil-wegħda tlellex ta’ appartament f’dil-belt.

Ix-xita bħal sprejj. Ma tieqaf qatt u bilkemm tinduna li qed ixxarbek. L-irxiex ma’ wiċċi jiddieħak bir-ristoranti tan-nofsinhar li jarmaw il-fannijiet biex itaffu s-sħana lill-klijenti.

Illum kelli aptitha. Xtaqtha ħdejja b’qalziet tal-paġama u l-flokk tal-qattus imdejjaq. Xtaqt ir-riħa tagħha terġa’ tinstalla ruħha fis-sistema. Xtaqt it-togħoma ta’ xufftejha f’nofs sentenza. Gost intellef il-kostruzzjoni ta’ sentenza b’bewsa.

Il-period wasal. Inqas stressjata għalkemm ix-xogħol ma jagħtix nifs. Kultant ma nifhimx xi jżommna milli naqilbu ħajjitna ta’ taħt fuq u nfittxu s-serenità minflok il-ġenn ta’ karriera inutli.

Miktuba 23 ta’ Ottubru 2017 fil-Belġju

Gent

My head hangs low, my body drenched. I feel my toes grip the slippery ground. Droplets trail down my face, shoulders, chest, penis, and feet before surrendering to the floor. Steam envelops me in this box where, for a fleeting moment, my body feels beautiful.

Today, I took myself to Gent. Reuben’s at work, and I can’t bring myself to continue the conversation about Daphne’s murder on my own. It’s a subject that drains me, tangled in the alienation of a Maltese people who hardly believe in revolution. A protest or a candlelit vigil is all they can muster.

I’ve finally got a good taste of Brussels. Reuben helped me see glimpses of its hidden beauty. My first impressions were grim, though—of a city choking under the grip of its institutions. What Mario Vella calls “a whore who offers nothing but what she has.” Young people here chase ambition, but not emotion. Not relationships, not culture. They’re blind to anything beyond the lure of a promised apartment in this city.

The rain falls like mist, never quite stopping. You barely notice how soaked you’re getting. The light drizzle on my face mocks those southern restaurants, with their fans spinning desperately to ease the heat for diners.

I craved her today. I wanted her here beside me, in her pyjama bottoms and that sad-cat T-shirt. I wanted her scent to root itself back in my system. I wanted the taste of her lips, mid-sentence. I love interrupting the construction of a thought with a kiss.

The cycle has arrived. She’s less tense now, though the work still takes its toll. Sometimes, I wonder what holds us back from flipping our lives upside down, abandoning this chaos of meaningless careers to search for serenity instead.

Written on October 23, 2017, in Belgium

Għeliem ta’ Joeaby Vassallo

January 5, 2016 | Tberfil

Marki/Sinjali … jew ahjar Għeliem. Fil-qalba ta’ din il­-kollezzjoni ta’ xogħlijiet grafiċi nsibu appuntu dan. Sa mill-bidu ta’ żminijietu, il-bniedem fittex Ii jimmarka jew iħażżeż sinjali u marki sabiex jimmarka territorji jew jesprimi l-ħsibijiet tiegħu. Jekk nitilqu mill-għerien f’Lascaux u niġru saċ-Ċentru Kulturali, Dar il-Pawlini fi Triq l-Arċisqof, insibu dik l-ambizzjoni komuni. Ix-xewqa tal-artist Ii jesprimi l-kwotidjanità tiegħu; dak Ii hu intimu u personali, iżda wkoll dak li hu iktar prattiku. Filwaqt Ii ċ-ċriev, barrin u żwiemel f’Lascaux kienu s-suġġett qrib għall-artist Paleolitiku, naraw kif il-forom geografiċi ta’ Malta, huma l-ossessjoni artistika ta’ Vassallo.

Matul il-preparazzjoni ta’ din l-esibizzjoni, spiss użajt il-kliem “logħba” u “esperiment” mal-artist. Fix-xogħol grafiku tiegħu, Vassallo jittanta l-għajn ta’ min jara xogħlu. Mumenti tara kwadri suwed, oħrajn tara linji stabbli u f’oħrajn linji jiżfnu. Qabel ma tiffamiljarizza mad-disinji, diffiċli tifhem. L-istess bħal-logħba tal-ħajja; mhux kollox huwa immedjat, mhux kollox ċar, u trid iż-żmien biex tifhem.

Inħoss ukoll li din il-kollezzjoni hija wkoll esperiment. Esperiment mekkaniku/grafiku fejn bl-uċu tal-linja, dritta jew mgħawġa, I-artist jesperimenta fuq lingwaġġ ta’ forom. Ħafna drabi Vassallo jirnexxielu joħloq forom permezz ta’ nuqqas ta’ linji. Huwa appuntu n-nuqqas ta’ intervent Ii joħloq suġġett. In­-negattiv li jsir protagonist. U hawn fejn il-‘qarrej’ tax-xogħlijiet irid ikollu għajn tajba biex jifhem dan.

Nemmen li filwaqt li dan huwa biss bidu għall-futur kreattiv mill-aktar interessanti għall-arkitett Vassallo, dan huwa wkoll eżempju ċar ta’ kif il-kwalitajiet akkademiċi u artistiċi jistgħu jiltaqgħu u jwelldu lingwaġġi ġodda Ii jisfidaw liż-żewġ dinjiet.

Għeliem by Joeaby Vassallo

Marks/Signs … or better so Għeliem. At the heart of this collection of graphic works we find precisely that. Ever since the dawn of mankind, man has always sought to come up with symbols and marks in order to mark territories and express himself. Moving from the caves of Lascaux, heading towards the Cultural Centre, Dar il-Pawlini in Valletta, we find a common ambition. The artist’s wish to express ordinariness; what is intimate and personal, but also that which is practical. Whereas the deer, bulls and horses in Lascaux were the subject closest to the Paleolithic artist, it’s the Maltese geographical forms that obsess Vassallo’s artistic soul.

During the course of preparations for this exhibition, I often used the words ‘game’ and ‘experiment’ with the artist. In his graphical work, Vassallo stimulates the eye of the viewer. Moments you see black frames, but at times these turn into lines which are stable whilst in others, they dance. Before you familiarise yourself with the designs, it is difficult to get hold of them. Same as in the game of life, nothing is immediate, none is clear, and only time can assist.

This collection is a mechanical/ graphical experiment where the artist uses lines, straight or otherwise, to create a language of forms. In a number of instances Vassallo manages to create forms in the absence of lines. Here, the lack of intervention defines a theme. The negative becomes the protagonist. It is here where the ‘reader’ must have a good eye to come to terms with the conceptual thinking and execution.

I believe that while this is only the beginning of an interesting creative future for architect Vassallo, this is a clear example how academic and artistic qualities can fuse and give life to a language that challenges both worlds.

Dalam

July 20, 2015 | Tberfil

“Dalam…”

Hekk bdejtha l-poeżija nkwetanti tal-bieraħ. Poeżija li frankament ħadd mhu ser jinteressah jaqra.
Għax x’jinteressah il-bniedem minn bniedem ieħor meta dinjietu hija biżżejjed miżgħuda stejjer u rakkonti.

Hawn biss dlam…

Fost tbissim irreċtat bla ħadd jissuspetta l-bikja wiesgħa taħtu, kulħadd kuntent, kulħadd ferħan.
Fost rutina marida li tistħajjilha bħal kankru kiefer, tirkeb fuq fjur kull uman, u tnaqqru bla ma jinduna.
Fost ideat sfurzati, konsum ta’ flus.
Fuq drone ninnota s-sajf miġnun, mgħobbi kondoms użati u nisa attrajenti, nofshom diġà tqal. Minjaf x’inhu l-aħjar?

Kantanta tistona, tfajla tinża, tmiss lilha nfisha, u jien inpenġi jew nikteb il-ħolma fis-siegħa u għoxrin ta’ filgħodu. Infittex sens, jew ġenn. Infittex xi ħaġa ċara.

Konverżjoni

January 25, 2015 | Tberfil

‘Konverżjoni’

Intriganti din il-kelma. Speċjalment għal Pawlin, illum fil-25 ta’ Jannar. Skond id-dizzjunarju ta’ Aquilina, din il-kelma tirreferi wkoll għal bidla, eżempju, ta’ flus jew direzzjoni fiżika.

Sforz ir-reliġjon u l-kultura artistika li kbirna fiha, ix-xena tal-konverżjoni ta’ Sawlu dejjem rajniha bħala mument kważi kważi eleganti jew l’iktar l’iktar drammatiku. Biss, ftit minuti ilu wara li qrajt l-istatus ta’ Facebook ta’ sieħbi Stephen Baldacchino li ftit jiem ilu kien involut f’inċident tat-traffiku ikrah ħafna, ħsibt ftit dwar xi jkun mument li tassew jibdillek ħajtek ta’ taħt fuq.

L-ewwel ħsieb imur fuq dawk il-kompożizzjonijiet artistiċi li ninduna kemm huma wisq ‘l bogħod minn realtà. Anki riċerka sempliċi fuq Google, ressqitli riżultati li ġabuli tbissima, iżda fl-istess ħin aktar spunti ta’ riflessjoni… Hawn huwa eżempju:

Żgur li waqgħa minn fuq żiemel mhix daqshekk komposta kif irrakkuntaha Caravaggio. Nixtieq nimmaġina lis-suldat Ruman Sawlu jittajjar minn fuq żiemel (jew żieme ?) sfrattat u jinstabat għal wiċċu mal-art bla ebda grazzja. Minjaf forsi kiser kisra idu, tilef xi sinna jew spiċċa b’xi daqqa f’għonqu jew dahru li baqa’ jħossha fix-xhur ta’ wara. Naħseb xenarju iktar realistiku żgur. Xenarju ta’ iktar ‘impatt’ fil-veru sens tal-kelma. U appuntu hemm fejn inqabbel l-inċident ta’ Stephen ma’ episodju goff u li jaħsad.

Stephen kiteb:

“Il-Mulej jinqeda b’ħafna okkażjonijiet u ċirkustanzi biex jerġa’ jgħaqqadna miegħu. Uħud minnhom anka kemm xejn skomdi u forsi wkoll xi ftit diffiċli. Ħassra li mhux dejjem nindunaw li Hu jkun daqstant viċin tagħna! …meta nindunaw, m’hemm xejn isbaħ li niftħulu l-bibien ta’ qalbna u nħalluh jimlina bl-ispirtu divin tiegħu…”

Issa lil hinn mill-kuntest reliġjuż, li bħalissa mhux li huwa tant preżenti f’ħajti minħabba l-wisq firdiet li jġib miegħu, inħoss illi konverżjoni hija, appuntu, dik li tiftaħlek għajnejk biex tibda tifhem dak li kont għadek ma fhimtx għalkemm kollox kien ċar u tond quddiemek. Konverżjoni hija meta tiddeċiedi li għalkemm pruvajt kollox, iċċedi, tgħannaq emozzjoni diffiċli u b’imħabba tlebbet lejn triq ġdida. Konverżjoni ġġib magħha ħafna feriti, uħud gravi, uħud ma jfiqux… fiżiċi, mentali jew emozzjonali… imma ġġib ukoll nifs ta’ ħajja ġdida. F’mumenti ġġib sodisfazzjon u paċi. Ġġib opportunità ġdida…

Dal jum f’hekk qed niftakar u naħseb. Il-bżonn li ngħixu l-waqgħa b’mod komplut, kważi kważi daqs li kieku hija rigal. Imma forsi jien iblah… ma nafx. Forsi nifhem aħjar fis-siegħat u ġranet li ġejjin. Intom x’taħsbu?

Psewdo-artisti Maltin

December 31, 2013 | Tberfil

Nota: Dan l-artiklu ġie miktub f’Diċembru 2013 u moqri waqt serata każwali li fiha numru ta’ artisti Maltin iltaqgħu fir-residenza tas-Sur Joe Philippe Abela, fl-istess xahar.

“Li tgħamel huwa att kreattiv. Id-differenza li tiddistingwi lill-artist hija l-livell ta’ użu tal-manwalità, idejh u kemm iħallihom liberi li jaġixxu – kemm fuq livell artistiku kif ukoll dak produttiv. Lili l-produzzjoni manwali tgħoġobni jekk toħloq, imma huwa inti li trid tfassal lingwagg personali u l-biċċa xogħol innifisha! Hekk kif jiġri fil-poeżija, li tlaħħam dinjiet varji permezz ta’ kliem u hi kapaċi tagħti forma viżibbli lir-ruħ ta’ kull oġġett, l-użu u s-sbuħija tagħhom.”[1]

Fil-ktieb tiegħu ta’ konverzazzjonijiet ta’ bil-lejl, l-awtur Marco Castoldi, intervistat minn Mauro Garofalo, jiddeskrivi l-maġija li kull artist huwa mitlub iwassal. Il-maġija li tibdel il-fakultà espressiva, f’oġġett. Il-maġija li tlaħħam ħsieb f’forma letterarja jew viżiva. Bi ftit immaġinazzjoni nifhmu wkoll li hemm referenza lejn dik il-maġija li tibdel ħsieb f’azzjoni. Fejn dak li huwa fil-kapaċità intelletwali tal-bniedem, jieħu forma, jiġi kkomunikat u allura jmiss lil ħaddieħor.

Fejn huma l-artisti Maltin? Min huma l-artisti? Anzi ha nsaqsi lilek li, bħali, tgħid li int artist jew tgħix minn fuq l-arti: X’inhi l-arti tiegħhek u lil min qed isservi? X’qed tgħid l-arti tiegħek u x’inhu l- iskop tal-eżistenza tagħha? Lil min qed tolqot?

L-artist. Min hu artist? X’jiddistingwi artist minn ħaddieħor li mhux? X’funzjoni għandu l-artist fis-soċjetà? Dawn il-mistoqsijiet jiġu f’rasi kull meta xi ġurnalist jieħu kummenti mingħand xi artisti li għal xi raġuni jew oħra, jippreferu jibqgħu anonimi. U hawn fejn nerġa nistaqsi l-funzjoni ta’ dan l-irwol. Nistaqsi l-ġenwinità ta’ dawn il-psewdo-artisti li ma jirrikonxxux ir- responsabbiltà li għandhom jerfgħu. X’inhi l-biżà li tesponi dak li tassew temmen? Xi ħsara tista’ issirlek li żżommok lura milli tgħid il-verità b’wiċċek minn quddiem? Tħossok waħdek? Għalfejn? Forsi huwa minnu dak li kien qal Baudelaire “ftit huma dawk li għandhom id-don li jaraw; iżda inqas dawk li għandhom il-ħila ta’ l-espressjoni”.[2]

U din il-ħila ta’ espressjoni mhix biss il-kapacità li terfa pinzell, iċċappsu biż-żebgħa u tħabbtu ma’ tila. Mhix biss il-kapaċità li twelled rima u ritmu. Li tlissen melodija mill-ifjen b’intonatura kristallina. Hija l-espressjoni li toħroġ libera, u allura sinċiera, mill-qalb, il-ħsieb li spiss jipprovoka u jaħsad. L-espressjoni li taf tistona jew tweġġga’ lill-għajn għażżiena iżda li taf iċċaqlaq qalb, triegħed pedament u tofroq f’żonqra Maltija.

L-artist huwa dak li b’wiċċu minn quddiem, jesprimi l-anarkija fi ħsibijietu f’forom sensorjali sabiex jinstiga libertà u jċanfar jew jikkritika dak kollu li jmur kontra l-libertà tal-ħajja – mhux biss dik umana. L-artist huwa dak li jantiċipa l-ħsieb komuni, iħoss il-polz tal-poplu u jesprimih jew jindika ħsieb, forsi mistur għall-massa. L-artist jitkellem meta l-massa tkun imbikkma, aljenata, imhedda jew imwerwra. U jgħamel dan biex ixerred emozzjoni li ċċaqlaq. Fi kliem Marco Castoldi, l-artist “jinħall mill-irbit ta’ kull konvinzjoni, poża jew pożizzjoni.” L-artist huwa politiku tal-poplu. Il-psewdo-artisti Maltin li jitkellmu biss minn wara l-ħasira li ma jmurx jintgħarfu u ma jkunux mistednin għall-ftuh tal-esibizzjoni faqgħa li jmiss, jqabbduni irritazzjoni.

Intemm dan il-ħsieb billi għal darb’oħra nikkwota lil Baudelaire li din is-sena, b’xorti tajba, kelli opportunità u ċans li naqra u nixtarr siltiet mill-kitba tiegħu fil-ktieb The Painter of Modern Life and Other Essays.

“Apparti dawk il-ftit eċċezzjonijiet, waħda jew tnejn, li m’għandix għalfejn insemmi, irridu nammettu li l-maġġoranza tal-artisti ma huma xejn ħlief annimali ta’ ċertu sengħa, artiġjani puri. Intelletwali tal-villaġġ u mħuħ sempliċi. Il-konverzazzjonijiet tagħhom, li huma neċessarjament limitati fi ċrieki dojoq, isiru, f’kemm ili ngħidlek, insopportabbli għar-raġel tad-dinja, iċ-ċittadin spiritwall tal-univers.”[3]

Nittama li aħna l-artisti Maltin inkunu għaqlin biżżejjed li naħarbu din id-deskrizzjoni b’kull ħila li għandna u b’irġulija magħna nfusna u mal-komunità kreattiva.

[1] Marco Castoldi & Mauro Garofalo (2008), In pArte Morgan, Elèuthera editrice. p.23

[2] Charles Baudelaire (2010), Painter of Modern Life and Other Essays, Phaidon Press Limited. p.11

[3] Charles Baudelaire (2010), Painter of Modern Life and Other Essays, Phaidon Press Limited. p.7 22

Il-Lotterija tal-VAT

June 22, 2013 | Tberfil

Sal-ġurnata mqaddsa tal-llum għadni qatt ma ltqajt ma xi ħadd li rebaħ premju mill-Lotterija tal-VAT. Mingħajr l-iċken sorpriża, minn l-eluf kbar ta’ rċevuti li l-familja tiegħi tibgħat, lanqas qatt ma telgħat waħda.  Biss dan l-aħħar xi ħadd qalli li hawn xi ħadd maħbub sew max-xorti.

Jidher li fl-aħħar estrazzjoni li saret fis-sbatax ta’ Ġunju 2013, xi ħadd imwieled fl-1982, kien tassew furtunat! Apparti li telgħat irċevuta minn tiegħu, telgħat ukoll it-tieni waħda. Tassew fortuna. Iżda dan mhux biżżejjed. Il-persunaġġ misterjuż rebaħ l-akbar żewġ somom tal-ġurnata: €11,647.00 għal darbtejn! Dan jista’ jiġi vverifikat hawn.

Filwaqt li b’intenzjoni, ngħażel li ma nkunx sarkastiku għax ikun hemm min jispiċċa jitbaqbaq, nifraħ lil dan il-persunaġġ minn qalbi. Nirreferi wkoll mistoqsija lid-Dipartiment ikkonċernat sabiex jinvestiga għandux jintlaħaq ftehim fejn għallinqas ġukatur ikun jista’ jirbaħ darba biss f’kull lotterija – sabiex b’hekk jingħata iktar ċans ta’ rebħ lil nies varji… forsi jien, forsi, min jaf?!

Kultura, żraben u patata

May 2, 2013 | Tberfil

Żraben u Patata. Għajjejt. Infittex, ma nsibx. Google, Facebook, għalxejn. Fejn nista’ nsib profil dettaljat taċ-ċermen il-ġdid tal-Valletta 2018? Jidher li ser tkun xi ħaġa diffiċli… Mir-reazzjonijiet li smajt, rajt u qrajt ilbieraħ f’ambiti varji, fosthom dawk kulturali, ħadt l-impressjoni li dawk li għandhom għal qalbhom il-Kultura ma tantx ħadu gost b’din il-ħatra għalkemm uħud għażlu li jkunu kawti u jgħatu ċans lis-Sur Micallef qabel jieħdu pożizzjoni. Hemm iżda min beda petizzjoni sabiex il-Prim Ministru jaħsibha darbtejn u hemm min ħareġ b’teoriji tal-fantaxjenza!

Ejja ninjoraw il-persunaġġ. X’kien il-bżonn ta’ ċermen ġdid? Fuq livell prattiku, wisq nibża’ li sforz dawn l-għażliet, ċertu proċessi jkollhom jerġgħu jibdew mill-ġdid. Kull diskussjoni u kull idea ikollhom jerġgħu jiġu deskritti u mfassla, għal darb’ oħra, bħalma kellu jsir minħabba l-bidla tal-Ministru. Nittama li s-sena vantaġġ li għandna fil-proċess tal-kandidatura V18 ma titnaqqarx ftit ftit minħabba dan kollu.

Nistaqsi kif, wara li l-Gvern ċaħad xniehat li Micallef kien ser ikun maħtur għal din il-kariga, illum dawn ħarġu veritiera. Kien tant diffiċli li l-Gvern jaċċetta li x-xniehat kienu minnhom? Biex tkompli tfattarha, skond il-MaltaToday, wara li dalgħdu José Herrera ħabbar din il-ħatra, l-Uffiċju tal-Prim Ministru stqarr li ma kien jaf b’xejn!

Mill-istess artiklu ta’ sieħbi, il-bravu ġurnalist Teodor Reljic, apprezzajt il-kumment ta’ Mario de Marco –  li nittama li fi żmien qasir ikun il-kap tal-Partit Nazzjonalista – fejn, fil-kuntest tal-arkitett David Felice, identifika punti validissimi li bihom tirrikonoxxi persuna denja ta’ kariga mportanti fil-Kultura:

“When I wrote a letter of appointment for David Felice, I took into consideration his experience within the cultural sector, his love for our capital city and his professional competence…”

Filwaqt li nirrikonoxxi li kull figura f’kariga hekk diffiċli tkun simpatika ma’ kulħadd, nemmen li din il-ħatra tant sensittiva għandha dejjem tkun imfassla fuq il-kriterji msemmija mis-Sur De Marco – persuna li huwa stess, b’sempliċità u umiltà, dejjem wera rispett u riverenza lejn il-Kultura nġenerali. Filwaqt li nittama li Micallef ser jistinka sabiex jaqdi dawn il-kriterji, nammetti li kont narah iktar adatt għal ambjenti medjatiċi, fejn rawwem l-esperjenza vasta tiegħu u fejn anki l-Prim Ministru kien jirrikonoxxih. Nemmen ukoll li ċertu kummenti li Micallef ġieli għadda fuq facebook ma humiex mistennija minn persuna ta’ kariga mportanti – biss konvint li quddiem kariga nazzjonali, mhux partiġġjana, ikun hemm rieda tajba. Nistenna bi ħġari wkoll li nisma dak li għandu xi jgħid dwar din il-ħatra. Jien bħala Belti li għandi dan it-titlu u l-kultura tant għal qalbi, nittama wkoll li jkolli ċ-ċans li inkellmu wiċċ imb’wiċċ sabiex niddiskutu flimkien bħalma għamilt ma’ persuni oħra nvoluti.

Huwa mportanti li kull min ikun inkarigat minn dan il-proċess sabiħ għal Malta u anki għall-Kapitali, ikun midħla tal-Kultura nġenerali tat-tnejn li huma, ikollu mħabba sinċiera lejn dak kollu li hu Malti u Belti u iva, kompetenza professjonali fis-setturi Kulturali – setturi partikolarment sensittivi li għandhom ikunu l-ewwel fl-aġenda ta’ kull pajjiż modern u ntelliġenti. Fuq kollox importanti li jħalli warajh kull rabta partiġġjana li taf ixxekklu.

F’Kultura ħajja u mhux partiġġjana, insibu l-identità tagħna u għaldaqstant insibu kull sens ta’ direzzjoni. Awguri Sur Micallef. Awguri Valletta 2018.

Baqgħu reqdin

March 23, 2013 | Tberfil

Sa mit-tieni nofs tas-sena 2011, inti li qed taqra dan l-artiklu probabbilment kont wieħed minn dawk li kkritikajt qatta bla ħabel lill-eks Deputat Nazzjonalista Franco Debono meta dan, b’responsabbiltà kbira ħareġ jikkritika fil-pubbliku dak li skont hu kien sejjer żmerċ taħt it-tinda l-blu. Illum, kif taf, Debono m’għadux membru fil-Parlament. Illum il-Partit li fih kien jimmilita Debono m’għadux fil-Gvern wara telfa elettorali ta’ dimensjonijiet li jaf biss Rocco Siffredi.


Il-Ġimgħa, 22 ta’ Marzu 2013; it-8:30 u Malta Today ippubblikat storja fejn l-eks Deputat Jean-Pierre Farrugia, b’mod tant assertiv, ħareġ jagħmel stqarrijiet simili għal dawk ta’ Debono. Dan wara li anki d-Deputat Robert Arrigo għamel l-istess ftit ġranet wara l-elezzjoni. Farrugia jisħaq li ma jistax jassoċja ruħu mal-modus operandi tas-sistema preżenti tal-Partit.

– Ġieli smajt l-alarm iwerżaq filgħodu, bqajt titgħażżen, u x’ħin ġejt f’tiegħek irrealiżżajt li tlift dak l-avveniment li tant xtaqt tattendi għalih? Lili ġratli u għadha tiġrili spiss. F’tali mumenti tħossok personifikazzjoni glorifikata tal-inutilità. Kif jgħid il-Malti “min jorqod ma jaqbadx ħut”. L-istess nistħajjel lil dawn il-kandidati li bħalissa qed joħorġu jferfru rixhom kontra l-Partit. –

Imma, ngħid jien, intom taħsbuna boloh? Fejn kontu xahar ilu? Iċapċpu taħt it-tinda jew fuq xi palk ma kull “…għal ġol-ħaaaajt!”? B’irresponsabilità kbira, mhux talli ma urejtux sapport lill-kollega tagħkom Debono meta dan, waħdu u fil-ħin opportun għall-poplu, ħareġ jistqarr il-verità, iżda saħansitra pparteċipajtu f’omertà sabiex dan l-istess grupp politiku li llum qed tikkritikaw, jibqa’ fil-Gvern. Quddiem dan kollu l-poplu Malti wera li ma kienx rieqed; għażel triq ġdida u llum il-Partit tagħkom qed ifittex riġenerazzjoni mportanti. U hawn fejn bħal qisu waqa’ it-trab minn għajnejnkom!

Issa meta “kulħadd huwa bravu”, tajjeb infarfru miżien u naraw min tassew aġixxa fl-interess tal-poplu u min, minn naħa l-oħra, ħaseb biss li ma jħaqqaqhiex mal-Partit. Ħafna nterpretaw il-mod dirett u assertiv ta’ Debono bħala reazzjoni goffa għal nuqqas ta’ gwadann personali li rċieva. Quddiem l-istqarrijiet friski ta’ Arrigo u Farrugia, dawn l-interpretazzjonijiet ġew ridimensjonati jekk mhux imgiddba. Illum ħareġ ċar min kienu dawk li sikktu, irrispettivament mill-bżonn tal-poplu li jkun jaf il-verità.

Fl-aħħar snin, ftit kienu dawk fost il-poplu li għarfu t-tempiżmu u d-dożaġġ fl-interventi ta’ Debono, iżda llum ħafna qed jirrealiżżaw kemm kien aħjar ‘titpastaż’ għal ġid tal-poplu milli tiskot għall-ġid ta’ Partit, jew, kif penġewh, it-tîm tal-futbol. Hekk kif tħabbar ir-riżultat tal-elezzjoni, bdew ifaqqsu ħafna Tumasijiet li rrealiżżaw il-validità ta’ Debono meta raw b’għajnejhom x’qal il-poplu u x’qed jgħidu varji deputati u ex-deputati.

Lil dawn id-Deputati ma nistax nifhimhom. Baqgħu reqdin u filwaqt li l-Partit tagħhom laqqam lil Franco “irrelevanti” għall-Partit, huma nstemgħu jonħru. Baqgħu reqdin; injoraw lil min stqarr minn qabel, dak li issa, anki huma qed jammettu li kien fatt. U allura illum kif ser jiġu ġġudikati dawn il-predikaturi li stenbħu tard? – “irrelevanti” għall-Pajjiż?

Rekord ta’ Aljenazzjoni

March 3, 2013 | Tberfil

Hawn min ser jivvota lil Partit Nazzjonalista għax fis-snin li għaddew il-Partit rebbħu borża ta’ studju, irranġalu għal spazju ta’ parkeġġ quddiem id-dar, għax xi ħabib ta’ Ministru rranġalu biex isib xogħol jew għax jaħdem ma’ struttura tradizzjonalment fidila lejn il-Partit. Iva hawn hu mifni bl-aljenazzjoni tant li lanqas jirrealiżża li x-xogħol jew l-istudju huwa dritt fundamentali u mhux pjaċir li xi ħadd jgħoġbu jirregalalek. Rekord!

Iva, hawn min jivvota lil Partit u mhux ieħor, għax sieħbu kandidat magħhom jew għax ma jiftakarx meta kien l-aħħar darba li ħa buzz daqs l-aħħar meeting li attenda. Hawn Laburisti u Nazzjonalisti li lanqas biss jafu għalfejn ser jivvutaw kif ser jivvutaw.

Xi ħadd talabni “nammetti” li jien Laburist għax nikkritika lill-Partit Nazzjonalista. Oħrajn, kemmxejn mifxula, jitolbu lil nies liberi, sabiex jiddeċiedu ma min “iżommu” għax innotaw li dawn jikkritikaw liż-żewġ imperi. Jeżistu Maltin tassew aljenati!

Bħal meta tiekol tlett platti mburġati minn xi lokal fl-Imġarr u tibda tistħajjel li minn xi toqba jew oħra ta’ ġismek, xi ħaġa ser toħroġ f’ħin jew ieħor; l-istess Malta. Mifluġha b’aljenazzjoni li tħallik tittama fil-jum meta l-pajjiż, b’mod naturali, jkollu jpoġġi fuq loki biex inaddaf imsarnu. Dan dejjem jekk ma jilħaqx jirreġetta kollox fuq ħwejjġu, fi triqtu lejn il-loki.

L-aljenazzjoni rawwmitna f’verità mfassla apposta għalina. Verità mfassla sabiex tfassal lilna f’pellegrini fidili u konformi tal-istabbiliment. F’appostli għomja, jew kif jgħid Marju Vella, imtarrxa, ta’ verità kosmetika li tipprogrammana skond pjan ‘għoli’. F’nies li nippretendu li persuna trid bilfors tkun Laburista jew Nazzjonalista daqs kemm hi maskili jew femminili. Fejn jekk int Nazzjonalist temmen dak kollu li joħroġ minn fomm il-predikaturi blu u viċi versa, mingħajr ma tirrikorri għal fakultà intellettwali tiegħek. Fi kliem patri Mark Montebello:

“Ordni stabbilit ta’ madwarna; ordni li ħafna drabi jippreżenta ruħu bħala ‘normali’ jew ‘aċċettabbli’. Meta wieħed jgħarrex ftit aktar fil-fond, però, jintebaħ li hu ordni li jimponi ċerti regoli ta’ ħsieb u aġir. Dawn ir-regoli mhux dejjem jirrispettaw għal kollox il-persuni jew aħjar l-individwalità partikulari tagħhom.”

U hawn fejn jidħol ħelu ħelu kumment li darba rċevejt mingħand uffiċċjal tal-Gvern li kien qalli (mhux nikkwota eżattament minħabba li mhux insib il-korrispondenza): “Ma tistax tippretendi li ssib xogħol mal-Gvern jekk tikkritika lill-Gvern pubblikament!”. Grazzi għal dak il-kumment iddeċidejt li b’libertà responsabbli, nitkellem favur dak li nqis tajjeb u nikkritika dak li nixtieq nara jitjieb. Li nixxennaq u nokrob għall-mewt kiefra tal-mentalità dualista li ħakkmet lill-pajjiżi. Li nkompli nirsisti favur strutturi li, minflok jitwerwru, jilħqu l-orgażmu meta jsibu kritika. Il-kritika; l-uniku mezz ta’ żvilupp kemm -il darba jkun hemm widnejn tajbin sabiex jisimgħu, jixtarru u jinterpretaw.

Fadal biss ftit ġranet għal verdett politiku tal-2013 u grazzi għal ħanin Alla, inħaddan kburi l-fakultà li nuża moħħi. Le, ma nħossx li l-Partit Nazzjonalista ħallieli argumenti fuq xiex nikkunisdra li nivvutalu speċjalment meta jibqa’ jikkategorizzani bħala blu  jew aħmar. Biss id-dilemma bejn l-idea li jkollna t-tielet partit u l-idea li nappoġġja Partit Laburista li qiegħed jistinka serjament sabiex jinbidel, għadha preżenti.

Għal kuntrarju tal-Prim Ministru, qrajt il-programm elettorali tal-PL u anki taż-żewġ Partiti l-oħra. Nistqarr li għandi ammirazzjoni kbira għad-dettall maħsub li hemm fil-programm tal-PL speċjalment fuq l-aspetti dwar l-Arti u l-Kultura. Hemm bżonn kbir għal din il-bidla fl-oqsma msemmija. Huma oqsma li appuntu għandhom jkunu fundamentali għal trawwim artistiku li jgħinna nwelldu mistoqsijiet li jgħinuna nikbru kulturalment.

Fuq dan l-ispunt, nistqarr id-diżappunt tiegħi dwar l-artisti Maltin, speċjalment dawk stabbiliti, li ftit jew xejn jissugraw iċappsu wiċċhom mal-politika. Dan meta l-politika hija l-bażi tal-ħajja tal-bniedem. Ma niflaħx nisma u nara pseudo artisti Maltin li jibqgħu jinjoraw il-ħajja politika ta’ pajjiżhom, pseudo artisti li jevitaw li jikkummentaw fuq livell politiku li ma jmurx ‘jiċċapsu’ jew jitilfu xi preferenza għal xi fondi finanzjarji imma jgħoxew jippuppaw sidirhom f’xi ftuħ ta’ esibizzjoni jew f’xi kitba frivola. Huma tassew ftit dawk li ħarġu għonqhom f’kuntest politiku u lil dawn, insellmilhom b’ammirazzjoni. Fuq vena simili, ta’ min insemmi anki l-kumment li ħalla Mario Vella fuq Facebook ftit tal-jiem ilu u nsostni l-punt tiegħu minn hawn:

Il-kodardja politika tax-xena artistika lokali: Attakk personali sfrenat ta DCG fuq KZT….u bhas-soltu kulhadd sieket. Ghax jekk tparla jittimbrawk. Ghax jekk tparla taqa’ ghal livell baxx tal-antagonist tieghek. Id-dekor personali taghkom ma jiswiex centenzmu. Mank kollega pittur sabiex jirribatiha? Mank esponent tal-muziak klassika (li ghalija KZT indubbjament jirsisti hafna) ma jiftah halqu pubblikament fuq vilifikazzjonijiet simili?

Hemm bżonn li l-artist Malti iqum isemma opinjoni, bajda jew sewda, taqta’ kemm taqta’… inutli l-passività f’ambjent fejn is-soċjetà għandha bżonn ħsibijiet li jeċitawha u jqanqluha fil-profond. Mhux li kien nintebħu, illum qabel għada bil-bżonn li nwaqqgħu l-ħitan li jżommuna milli nkunu aħna. Ejjew nibnu kultura ġdida ta’ parteċipazzjoni soċjali u mhux individwaliżmu li jifred. Ejjew nindunaw li aħna li ngħixu fl-arti u bl-arti rridu nkunu fuq quddiem li nitkellmu dwar dak li hu. Hu kif inħossu li hu. Ma jistħoqilniex nilbsu l-kpiepel tal-arti jekk ngħażlu l-irdoss tal-aljenazzjoni aħna wkoll. Hemm bżonn rekord ġdid.